Montaż filmu – jak radzić sobie z problemami w trakcie edycji?

W poprzednim artykule tej krótkiej serii podzieliłem się kilkoma prostymi zasadami, które po wprowadzeniu w życie powinny w szybki sposób pomóc początkującym osobom oswoić się z montażem i uniknąć często popełnianych błędów. W tym artykule przyjrzę się kilku specyficznym sytuacjom, które możemy napotkać w trakcie pracy, i podpowiem,  jak można najlepiej sobie z nimi poradzić.

Problemy podczas montażu

Montaże bez jakiejkolwiek wpadki zdarzają się niezmiernie rzadko, dlatego śmiem twierdzić, że jedną z najważniejszych umiejętności dobrego montażysty jest radzenie sobie z problemami i tuszowanie błędów. Niejednokrotnie miałem sytuacje, w których z powodu niedostatków nagrania musiałem kombinować, aby uratować materiał. Poniżej przedstawię kilka sytuacji, które można napotkać w trakcie pracy i jak sobie z nimi radzić.

Błąd techniczny ujęcia

Przeglądając materiał przed edycją zawsze ze smutkiem notuję, że bardzo wiele ujęć lub ich fragmentów jest po prostu nieudanych – ruszonych, trzęsących się, nieostrych, kiepsko skadrowanych. Pół biedy, jeśli ujęcie nie jest Ci potrzebne – można ze spokojem przesunąć je do folderu z nieudanymi ujęciami (niemniej jednak nie zalecam usuwania ich z projektu – odniosę się do tego w następnym akapicie). Jednak co w sytuacji, w której z jakiegoś powodu potrzebujesz tego właśnie ujęcia? Przede wszystkim zacznij od przejrzenia całego klipu i sprawdzenia, czy chociaż część nadaje się do użycia – może np. ruch zatrząsnął się na początku ruchu slidera, ale potem jest przez moment płynny? Jeśli tak, możesz użyć tego fragmentu. W sytuacji, w której jest on za krótki, skorzystaj z prostego koła ratunkowego – filmowania w 50 klatkach na sekundę. Montując tego typu klipy w projekcie mającym 25 klatek, mamy „za darmo” możliwość zwolnienia ujęcia do 50% bez straty na jakości. Z mojego doświadczenia wynika, że materiały 50-klatkowe montują się bez problemu w projektach 25-klatkowych, a możliwość zastosowania slow motion daje nam dodatkowe narzędzie w postprodukcji. Zwolnienie pomaga także przy ujęciach trzęsących się, gdyż niepożądane ruchy kamery po zwolnieniu nie rzucają się już tak w oczy. Pomocne mogą tu być też zaawansowane funkcje programów montażowych – np. dostępne w Adobe Premiere Pro narzędzie Warp Stabilizer, które pozwala na automatyczne zniwelowanie drgań.

Slidery i krany w promocji >

W przypadku nieudanej kompozycji możesz spróbować dokadrować ujęcie w postprodukcji. Niestety, jeśli nie filmowałeś w 4K z intencją wypuszczenia materiału w FULL HD, nie da się tego zrobić bez straty na jakości, ale zdarzało mi się kadrować w taki sposób i dopóki nie szalejemy z powiększeniem, będzie to praktycznie niezauważalne. W ekstremalnych sytuacjach możesz zdecydować się na eksport materiału w 720p – w takiej sytuacji mamy bardzo duże, dodatkowe pole manewru i możemy kadrować bez obaw o utratę jakości.

Brak ujęcia w montażu

Niestety często zdarza się, że mimo usilnych starań ujęć Ci po prostu zabraknie – może jakiś moment nie został sfilmowany lub ujęcia nie da się uratować sposobami z poprzedniego akapitu. W takiej sytuacji zaczyna się kombinowanie, które najczęściej metodą prób i błędów pozwoli nam na dokończenie pracy. Warto zacząć od przejrzenia naszego folderu „kosz” w projekcie. Często wrzucone tam przed edycją nieudane materiały mogą w sytuacji kryzysowej wpasować się w montaż i uratować felerny moment. Kolejny sposób to modyfikacja ujęcia – puszczenie go od tyłu, wykorzystanie lustrzanego odbicia, etc. Brzmi to nierealnie, ale naprawdę wielokrotnie ratowałem się w ten sposób i jedyną osobą, która zauważyła, co zrobiłem był inny montażysta. Jeśli nasz problem, możesz „załatać” ujęcie detalu niezwiązane mocno z miejscem, w którym kręciłeś i posiłkować się wcześniejszymi materiałami albo wykupionym ujęciem stockowym. W ostateczności trzeba niestety przemontować materiał tak, by poprzez przedłużenie użytych już ujęć lub zmianę koncepcji, wspomnianą „dziurę” w jakiś sposób zasłonić.

Montowanie wywiadów

Zmontowane wywiady zazwyczaj brzmią bardzo płynnie i rzeczowo, jednakże w rzeczywistości rzadko będziesz miał okazję nagrywać mówców, których wypowiedź będzie gotowa do użycia bez ingerencji. Najczęściej ludzie przed kamerą są onieśmieleni i zestresowani. W takiej sytuacji rolą montażysty jest takie poskładanie wywiadu, by końcowy efekt brzmiał naturalnie i płynnie. Tutaj również mamy do dyspozycji kilka sztuczek – przede wszystkim warto nagrywać wywiady na 2 kamery.

Bestsellery wśród kamer >

W takiej sytuacji możesz wykorzystać cięcie na zmianę kadru do schowania pauzy czy też momentu zawahania. Najpopularniejszym narzędziem jednak jest B-Roll, czyli opisane przeze mnie w pierwszym artykule z serii ujęcia dodatkowe, które łatwo można wpasować w dowolne miejsce (np. zbliżenia przedmiotów, plenery bez dodatkowego kontekstu, itp.). Podczas nagrywania staraj się zgromadzić jak najwięcej tego typu ujęć, najlepiej związanych z tematem wypowiedzi osoby, z którą przeprowadzamy wywiad. Dzięki temu możesz drobne wpadki „tuszować” umiejętnym przeplataniem ujęć mówiącej postaci z ujęciami B-Roll i głosem spoza kadru. Jest to bardzo popularna metoda i warto zwrócić na to uwagę oglądając następnym razem jakikolwiek wywiad w filmie dokumentalnym, telewizji czy vlogu.

Podsumowanie

Problemy podczas montażu będą pojawiać się zawsze, dlatego warto zawczasu odpowiednio nastawić się psychicznie i nie zniechęcać, gdy zaczną się pojawiać. Poza umiejętnościami, które nabywamy podczas rozwiązywania takich sytuacji, dostajemy dodatkową korzyść, o której często nie myśli się podczas edycji. Mając na uwadze błędy, które musimy korygować, dowiadujemy się, jakich błędów unikać podczas następnego filmowania. Dzięki temu z każdym kolejnym montażem powinniśmy mieć zarówno więcej doświadczenia, jak i mniej błędów do skorygowania, czego sobie i Tobie życzę!

W tej serii poradników ukazały już się:

1. Trochę teorii na początek, czyli rodzaje montażu na przykładzie kinowych hitów >>
2. Montaż dla początkujących. Programy do edycji video >>
3. Montaż filmu – przygotowanie do pracy >>
4. Pierwsze kroki w programie montażowym >>
5.  Jak przezwyciężyć montażową prokrastynację? >>
6. Montaż filmu – jak radzić sobie z problemami w trakcie edycji? >>
7. Triki montażowe wideo, które warto znać! >>
8. Montaż filmu – kilka sztuczek, które znacząco poprawią Twoje filmy >>
9. Monitor do montażu wideo – na co zwrócić uwagę przy wyborze i dlaczego NEC jest najlepszy? >>