Plamy filmowe określają, co będzie obejmował kadr w danym ujęciu. Biegłe rozeznanie w istniejących planach filmowych pozwala nie tylko bardziej kreatywnie i świadomie myśleć o operowaniu kamerą, ale również bardziej precyzyjnie rozmawiać o swoich pomysłach w z resztą ekipy. Dlatego zajrzyj do naszego poradnika, aby nauczyć się rozróżniać rodzaje planów filmowych.
Co to plan filmowy?
Na początek przytoczę definicję planu filmowego, posługując się wikipedią:
Plan filmowy – rozmiar kadru obejmującego fragment przestrzeni; określony sposób kadrowania, wynikający z odległości kamery od filmowanego obiektu czyli z odległości filmowanego obiektu od widza, rodzaju użytego obiektywu i oświetlenia oraz sposobu komponowania przestrzeni. Miarą kadru jest umieszczona w nim ludzka sylwetka i jej proporcje względem otoczenia. / Źródło: Wikipedia.pl
Oto przykład planu dalekiego.
Plany filmowe uzależnione są także od tego, jakiego rodzaju obiektyw (o jakiej ogniskowej) się zastosuje. Świadome operowanie planami filmowymi pozwala z łatwością dobrać odpowiedni obiektyw filmowy.
Plan filmowy a plan zdjęciowy
Wyróżnia się kilka rodzajów planów, o czym będzie mowa w dalszej części artykułu. Zanim przystąpię do ich omówienia, chcę jeszcze podkreślić różnicę pomiędzy planem filmowym a planem zdjęciowym. Otóż niektórym zdarza się używać naprzemiennie te pojęcia, a konieczne trzeba podkreślić dużą różnicę pomiędzy nimi. Plan filmowy odnosi się w skrócie do kadrowania ujęć, natomiast plan zdjęciowy to miejsce, w którym realizuje się film – studio lub plener.
Plan zdjęciowy to miejsce, w którym realizuje się film. To na nim realizuje się wszystkie zaplanowane plany filmowe.
Rodzaje planów filmowych
Sytuacja ma się następująco: wyróżniamy siedem planów. Mamy plan ogólny, pełny, „amerykański”, średni, bliski, zbliżenie oraz detal.
Plan daleki
Prezentuje ogólną panoramę, postać ludzka jest niewielka bądź nieobecna.
Plan daleki to ogólny zarys sceny. Może informować, że np. akcja toczy się w dżungli, ale jeszcze bez podawania większych konkretów (np. kto będzie bohaterem – czy ludy tubylcze czy europejczycy?)
Plany dalekie czy ogólne są charakterystyczne dla filmowania dronem.
Plan ogólny
W planie ogólnym sylwetka ludzka jest już dobrze widoczna.
Plan ogólny ma na celu przedstawienie całego krajobrazu, tła, w którym odbywać się będzie akcja. Jest to np. ujęcie przedstawiające miasto, pokój bohatera czy dom z zewnątrz. Jeżeli w tym planie pojawia się postać, to jest pokazana w całej okazałości wraz z tłem.
W planie pełnym widzimy bohatera oraz tło, ale tym razem to bohater jest najważniejszy. W tym wypadku możemy pokazać tylko fragmenty tła. Trzeba pamiętać, że postać ma być pokazana od stóp do głowy.
Plan amerykański
Plan „amerykański” – bohater przedstawiony jest od kolan do miejsca tuż nad głową. Plan ten ma na celu przedstawienie postaci, tło nie gra tu roli. Widzimy w tym przypadku gesty postaci, cechy charakterystyczne. Dobrze jest pokazywać w tym planie rozmowy bohaterów ze względu na to, że widz dostrzeże mimikę czy gesty.
W planie amerykańskim sylwetka jest ukazana od kolan w górę.
Plan średni
Od pasa do przestrzeni nad głową kadrujemy bohatera w planie średnim. Podobnie jak w planie amerykańskim dużą rolę odgrywają tu gesty, reakcje postaci, jego ubiór.
Plan średni ukazuje postać od pasa w górę.
Plan bliski
Plan bliski to popiersie bohatera, który przejmuje kadr. Postać, cechy zewnętrzne czy coś, na co patrzy bohater są tu najważniejsze, tło nie gra roli. W tym planie można pokazać do trzech bohaterów na raz.
Plan bliski to już popiersie bohatera (bohaterów) ujęcia.
Zbliżenie (Wielki plan)
Kiedy chcemy pokazać emocje, stworzyć tzw. napięcie wynikające z reakcji postaci kadrujemy jego twarz w zbliżeniu. Zajmuje ona wtedy cały plan lub jego większość.
W zbliżenie centralnym punktem kadru jest twarz (mimika).
Detal
Detal natomiast ma za zadanie zwrócić uwagę widza na dany fragment kadru. Może to być część ciała bohatera (rana, blizna, kolor paznokci, charakterystyczna część ciała) albo jakiś element stanowiący jego ważną cechę (np. coś związanego z ubiorem). Detal może też ukazywać ważny fragment kadru nie związany w danej chwili z bohaterem (nóż w mieszkaniu mordercy, fragment listu, brudne naczynia po posiłku itd.). Detal ukazuje znaczącą informację, która w jakiś sposób charakteryzuje postać albo sytuację. Na poniższym zdjęciu detalem jest kolczyk.
Zbliżenie może ukazać np. tarczę zegarka, sugerując, że bohater na kogoś czeka.
Dzięki temu nietypowemu obiektywowi Venus Optics LAOWA Probe 24 mm f/14 Macro 2:1 CINE możliwe jest uzyskanie oryginalnych zbliżeń i makrozbliżeń detali. Korzystaj kreatywnie z różnych obiektywów filmowych, aby zaskakiwać widza oryginalnymi ujęciami.
Teraz trzeba tylko zabrać się do pracy
Jeśli już znasz rodzaje planów filmowych, potrafisz je odróżnić i posługiwać się tymi pojęciami, to znacznie łatwiej będzie Ci napisać scenariusz, opisać sposób w jaki chcesz kadrować scenę oraz dogadać się z innymi osobami, które będą pracować z Tobą na planie. Trzeba pamiętać, że często na pozór banalne rzeczy okazują się bardzo ważne i w wielu przypadkach kłopotliwe. Nie zaszkodzi więc, dla pewności, powtórzyć sobie plany filmowe przed pisaniem scenariusza czy udaniem się na swój pierwszy plan. Nawet jeśli pracujesz sam!
Wraz z nami zajrzyj na plan zdjęciowy, odwiedzając poniższe artykuły. Znajdziesz tam wiele bezcennych wskazówek, które pozwolą Ci jeszcze lepiej przygotować się do swoich zdjęć i wykorzystać poznane plany filmowe.
Praca na profesjonalnym planie filmowym – cz. I: Czego się spodziewać i od czego zacząć?
Praca na profesjonalnym planie filmowym, cz II. Kto jest kim na planie zdjęciowym?
Praca na profesjonalnym planie filmowym – cz. III: Porady profesjonalistów
