Obiektywy szerokokątne naprawdę poszerzają horyzonty – nie tylko na zdjęciach. Chociaż kojarzone są głównie z fotografią krajobrazową i architektury, to znajdują o wiele więcej zastosowań. W tym artykule znajdziesz wiele inspiracji, które podpowiedzą Ci, gdzie możesz kreatywnie wykorzystać obiektywy szerokokątne. Poznasz też kilka ciekawych modeli tego typu instrumentów optycznych, które dadzą Ci dosłownie i w przenośni szersze spojrzenie na fotografię.
Podstawowe typy obiektywów szerokokątnych
Obiektywy szerokokątne dzielimy głównie w zakresie tego, jak odwzorowują linie proste:
- Obiektywy rektilinearne
- Obiektywy nie-rektilinearne
W pierwszym dystorsja jest skorygowana tak, aby proste linie pozostały stosunkowo… proste. Natomiast w obiektywach nierektilinearnych nie stosuje się takiej korekcji. Pierwsza kategoria obejmuje niemalże wszystkie obiektywy szerokokątne, natomiast druga to po prostu obiektywy typu rybie oko. Więcej na temat tego podziału i dystorsji znajdziesz w jednym z moich poprzednich tekstów:
D jak dystorsja – co to jest i jak uniknąć jej na zdjęciach? [słowniczek fotografa]
Obiektywy nierektilinearne, czyli rybie oko
Zacznę od końca, czyli od obiektywów pozbawionych korekcji dystorsji. Rybie oka czy raczej rybie oczy dają bardzo zniekształcony obraz, który przywodzi na myśl to, jak widać świat przez wizjer znajdujący się w drzwiach. Obiekty w centrum kadru są nienaturalnie podkreślone, natomiast obrzeża zaokrąglone, przez co linie proste są nierealnie wygięte. Wspomniane zniekształcenia obrazu najlepiej widać po nienaturalnie wygiętym chodniku. Charakterystyczne dla obiektywów „rybioocznych” jest też nadmierne podkreślenie pierwszego planu.
Zdjęcie wykonane obiektywem typu rybie oko.
To bardzo ciekawy efekt, który daje nomen omen szerokie pole do eksperymentów. Więcej na ten temat dowiesz się z mojego artykułu poświęconego obiektywom typu rybie oko.
Obiektywy rektilinearne
Tego typu obiektywy szerokokątne odwzorowują linie proste jako proste (a przynajmniej się starają). Nigdy nie udaje się to w 100%, co wynika ze specyfiki obiektywów szerokokątnych, a także praw fizyki i optyki. Niemniej wiele modeli jest naprawdę w tym skutecznych, w szczególności te z wyższej półki. Więcej na ten temat również napisałem w artykule poświęconym stricte dystorsji.
Obiektyw Venus Optics LAOWA D-Dreamer 15 mm f/2,0 Zero-D do Nikon Z
należy do linii Zero-D, która wyróżnia się niemal zerową dystorsją.
Obiektywy szerokokątne, czyli krótkoogniskowe
Obiektywy szerokokątne oznaczają instrumenty optyczne o ogniskowej maksymalnie 35 mm (kąt widzenia wynoszący 60°). Dlatego właśnie nazywa się je także obiektywami krótkoogniskowymi. Modele o ogniskowej do 24 mm zwyczajowo nazywane są ultra szerokokątnymi.
Obiektyw Voigtlander Nokton III 35 mm f/1,2 do Leica M – jego ogniskowa 35 mm wyznacza umownie górną granicę obiektywów szerokokątnych.
Obiektyw Canon RF 10-20 mm f/4 L IS STM
zapewniający ultra szerokokątny zakres ogniskowych
Specyfika obiektywów szerokokątnych
Obiektywy krótkoogniskowe pokazują większy wycinek sceny – to pierwsza cecha jak przychodzi na myśl każdemu fotografowi i fotografce. Ale nie jedyna, o której warto pamiętać.
Cechy obrazowania obiektywami szerokokątnymi:
- Wrażenie głębi – obiekty znajdujące się na pierwszym i dalszym planie wydają się oddalone od siebie, przez co powstaje wrażenie głębi. Tak jak teleobiektywy kompresują plany, tak tutaj pojawia się coś zupełnie odwrotnego. Warto przy tym wiedzieć, że obiektywy szerokokątne mają stosunkowo krótsze minimalne dystanse ogniskowania.
- Wykrzywianie linii – obiektywy rybie oko obrazują to w ekstremalny sposób, ale wszystkie obiektywy szerokokątne siłą rzeczy są narażone na tego typu zjawisko.
- Większa głębia ostrości
- Spotęgowanie efektu zbiegu linii – aby linie widoczne na zdjęciu pozostały równoległe, należy trzymać aparat tak, aby sensor był do nich równoległy. W przypadku uniesienia aparatu, budynki widoczne na zdjęciach zaczną się „walić”. Efekt ten potęguje zastosowanie obiektywu szerokokątnego.
Chociaż część z tych cech to ograniczenia bądź wady obiektywów szerokokątnych i trzeba na nie uważać podczas stosowania tego typu instrumentu, to cześć z nich stanowi o specyficznej plastyce obrazów generowanych przez tego typu sprzęt. I jako taką trzeba korzystać z niej na potęgę, mając pełną świadomość, jak fotografuje się obiektywem szerokokątnym.
Zanim przejdziesz dalej, zajrzyj do mojego poniższego tekstu. Pomoże Ci w zrozumieniu, jaki tak naprawdę wpływ na obraz ma stosowana ogniskowa. Wnioski, które się w nim pojawiają będą dla wielu czytelników z pewnością zaskoczeniem.
O jak ogniskowa i jej wpływ na perspektywę [słowniczek fotografa]
Zastosowanie obiektywów szerokokątnych
Nie jest tak, że obiektywy krótkoogniskowe zarezerwowane są wyłącznie dla fotografów krajobrazowych i architektury, a cała reszta może sobie nimi nie zawracać głowy. Sprawdź, gdzie jeszcze się przydadzą.
Dla porządku listę zacznę od…
- …fotografii architektury i wnętrzarskiej
- fotografii krajobrazowej
A dalej są:
Fotografia portretowa – obiektywy szerokokątne są niezastąpione do wykonywania portretów środowiskowych (takich, które pokazują modela w kontekście otoczenia) i grupowych. Pamiętaj jednak o tym, że pierwszy plan wydaje się dzięki nim większy niż dalsze (spójrz na zamieszczone wyżej zdjęcie papugi), co sprawia, że w przypadku fotografowania twarzy i sylwetki może dojść do niechcianych zniekształceń (nos będzie wydawał się większy niż w rzeczywistości).
Fotografia sportowa – tutaj obiektyw krótkoogniskowy pozwala pokazać to, co jest równie ważne w sporcie, jak zawodnicy – kibiców. Szerokie pole widzenia umożliwia również przedstawienie areny, na której odbywają się zawody. Obiektyw szerokokątny daje możliwość także pokazania akcji, która dzieje się tuż przy stanowisku fotografa. Na takiej samej zasadzie można używać obiektywów szerokokątnych w fotografii koncertowej czy teatralnej.
Fotografia reportażowa – obiektywy szerokokątne pozwalają pokazać szerszy wycinek sceny i akcji, a dzięki swojej specyfice obrazowania, dają widzom poczucie współuczestnictwa w wydarzeniach (mają wrażenie, że są w samym centrum akcji – gdyż zaiste fotograf korzystając z obiektywu szerokokątnym musiał się w niej znaleźć). Przydają się także podczas fotografowania w małych pomieszczeniach bądź do tworzenia wieloplanowych, bardzo wciągających ujęć.
Fotografia przyrodnicza – szeroki kąt przyda się do pokazania zwierząt w kontekście ich środowiska (np. samotny jeleń na polanie). Niektórzy fotografie przyrody wykorzystują je w bardzo kreatywny sposób do fotografowania zwierząt z bliska. Ustawione na statywach i sterowane zdalnie pozwalają na pokazanie bardzo ciekawych ujęć przykładowo zwierząt u wodopoju. Z przerysowań perspektywy robią w tym przypadku swojego sprzymierzeńca.
Fotografia podróżnicza – fotografia podróżnicza to tak naprawdę konglomerat różnych gatunków fotografii – architektury i wnętrzarskiej (fotografowanie zabytków), portretowej (uwiecznianie tubylców), przyrodniczej (cuda natury odkrywane w nowych miejscach) itp. Dlatego właśnie w podróży przyda się z pewnością obiektyw szerokokątny.
Astrofotografia – w tym gatunku fotografii obiektyw szerokokątny posłuży Ci np. do zaprezentowania całego nieboskłonu z majestatycznie przecinającą go Drogą Mleczną. Możesz go wykorzystać także do fotografowania zorzy polarnej.
Polecane obiektywy szerokokątne
Nikon Nikkor Z 14-30 mm f/4 S
Klasyczny szerokokątny zoom, należący do linii premium Nikon S. Jak słusznie zauważa jeden z użytkowników, sporym udogodnieniem jest możliwość korzystania z filtrów optycznych. W przypadku bardzo szerokich obiektywów nie jest to normą, stąd jeśli zależy Ci na takiej możliwości, zwróć na to uwagę podczas wybierania swojego obiektywu.
Canon RF 15-35 mm f/2.8 L IS USM
Kolejny klasyczny zakres ogniskowych, kończący się przy samym progu obiektywów szerokokątnych. Ten obiektyw jest dobrym przykładem tego, że szeroki kąt znajduje także ogromne zastosowanie w filmie – czego dowodzi jeden z użytkowników swoją opinią. Poza tym biorąc pod uwagę także jego jasność czy to, że należy do linii premium L, obiektyw ten to must have każdego użytkownika systemu EOS RF, który poszukuje profesjonalnego obiektywu szerokokątnego.
Olympus M.Zuiko Digital ED 7-14 mm f/2.8 PRO
Przy wyborze obiektywu szerokokątnego należy pamiętać o współczynniku cropp. Dlatego właśnie instrumenty optyczne do Micro 4/3, takie jak np. Olympus M.Zuiko Digital ED 7-14 mm f/2.8 PRO mają spektakularnie krótkie ogniskowe, ale kąty widzenia odpowiadają nieco węższym obiektywom szerokokątnym. W tym modelu będzie to ekwiwalent 14-28 mm.
Podsumowanie
Jak każdy sprzęt, obiektyw szerokokątny w rękach kreatywnej osoby znajdzie wiele zastosowań. Myślę, że teraz znając ich specyfikę, uda Ci się wykonać wiele świetnych szerokich ujęć i wycisnąć maksimum z obiektywów krótkoogniskowych. Podziel się w komentarzu, do czego jeszcze wykorzystuje tego rodzaju obiektyw.
2 komentarze
Obiektywy są rektalinearne (od ang. rectangle=prostokąt, łac. rectangulum=prostokątny),a nie rektilinearne.
Nie do końca. Oczywiście używa się także sformułowania „obiektywy rektalinearne”, jest ono obecne w dyskusjach o fotografii, ale „obiektywy rektilinearne” jest to sformułowanie z języka angielskiego, gdzie istnieją wprost rectilinear lens. Słowo rectilinear oznacza „prostoliniowy (składający się z prostych linii) „. A więc w ten sposób mamy obiektyw prostoliniowy. Tym samym obiektywy rektilinearne jest poprawnym sformułowaniem i takowe istnieją.