Kompozycja kadru filmowego jest równie ważna co sama historia, którą film opowiada. Jednak samo opowiedzenie historii nie wystarczy. Trzeba przykuć uwagę widza poprzez dobrze komponowane obrazy. Kadrowanie jest sztuką umieszczania obiektów w określonych ramach. Umiejętny kadr nie tylko sprawia dobre wrażenie dla widza, ale również służy m.in. uwypukleniu emocji, pokazaniu głębszej historii oraz metafor. Poniżej przedstawiam najbardziej znane zasady kadrowania, które warto stosować, by móc lepiej opowiadać swoje historie.
Zasada trójpodziału
Najbardziej znana zasada kompozycji obrazu mówi, że jeśli umieścimy interesujące miejsca wzdłuż jednego lub więcej punktów styku niewidzialnych linii przecinających obraz – dwie linie pionowe i dwie poziome, które tworzą punkty przecięcia – to w naturalny sposób przykują uwagę na danym punkcie. Poniższy przykład dobrze to obrazuje.
Kadr z filmu Rozjazdy reż. Karolina Mazur Fot. Krzysztof Kubik
Linie wiodące
Linie wiodące to najczęściej wyimaginowane linie, które przenoszą uwagę widza z jednego obiektu na drugi. W efekcie powstaje wrażenie głębi i dynamicznego ruchu. Najczęstszym przykładem linii wiodących jest perspektywiczny punkt zbiegu.
Linie wiodące, perspektywa zbieżna. Fot. Krzysztof Kubik
Przekątne
Podobnie jak linie wiodące, przekątne tworzą wierzchołki, które kierują wzrokiem widza, jednak w tym przypadku nie prowadzą w głąb obrazu, tylko w poprzek tworząc złudzenie ruchu. W obrazie ruchomym zasada ta dobrze sprawdza się w przypadku statycznych ujęć.
Linie przekątne. Fot. Krzysztof Kubik
Ramowanie
Jest to nietuzinkowe podejście do kompozycji obrazu, które opiera się na wykorzystywaniu “naturalnych” ram, istniejących w przestrzeni. Dla przykładu może to być okno, drzwi lustro czy inny element przestrzeni, w który można wpisać ujęcie. Poniższy film został oparty w dużej mierze właśnie o tą zasadę.
Wypełnianie kadru
Zgodnie z wieloma teoriami estetyki, rozmiar obiektu w kadrze bezpośrednio określa jego znaczenie. Zasadniczo im większy tym ważniejszy. Widz w naturalny sposób zwróci uwagę na taki obiekt w pierwszej kolejności.
Kadr z filmu Rozjazdy reż. Karolina Mazur. Fot. Krzysztof Kubik
Wzory i powtórzenia
Uwagę człowieka w sposób naturalny przyciągają wzory i powtórzenia. Chaotyczne i nieuporządkowane kadry wymagają więcej skupienia i nie są zbyt atrakcyjne dla naszej percepcji. Użycie wzoru, na tle którego stoi obiekt, który ten wzór przełamuje jest znacznie bardziej interesujący i angażujący. Dobrym przykładem jest poniższe ujęcie z filmu „Lśnienie” Stanleya Kubricka.
Kadr z filmu Lśnienie reż. Stanley Kubrick
Symetria
Podobnie jak wzory i powtórzenia, tak i symetria jest dla naszej percepcji bardzo atrakcyjna. Pozwala lepiej zrozumieć co dzieje się na danym obrazie przez co mózg nie musi zbyt długo przetwarzać informacji, w efekcie czego symetryczne kadrowanie jest przyjemniejsze w odbiorze.
Ujęcie symetryczne plaży Fot. Krzysztof Kubik
Powyższe zasady są wyznacznikami, którymi należy się kierować przy filmowaniu. Nie oznacza to, że nie można ich łamać, bo przecież zasady po to są. Jednak aby móc to robić trzeba dobrze je poznać, zrozumieć, a to przychodzi z praktyką. Najważniejsza przy kadrowaniu jest świadomość tego, w jakim celu używamy lub nie używamy danej zasady, co chcemy osiągnąć, jakie wrażenia estetyczne i emocjonalne chcemy wywrzeć na widzu, oraz w jaki sposób pomoże to lepiej opowiedzieć historię.
