Dziś w nocy warto chodzić z głową w chmurach! Na niebie będzie można podziwiać całkowite zaćmienie Księżyca, które sprawi, że naturalny satelita Ziemi przybierze krwisty odcień. Jeżeli tylko dopisze pogoda to obserwacje będą możliwe z terenu całej Polski o dogodnej porze – moment kulminacyjny zaćmienia nastąpi o godzinie 22.22 czasu polskiego. Chociaż jest to jedno z najbardziej spektakularnych zjawisk astronomicznych, które można obserwować gołym okiem, to warto dodatkowo uzbroić się w lornetkę i oczywiście zaplanować wieczór z aparatem w dłoni. W szczególności, że będzie to naprawdę długie zaćmienie, które potrwa 103 minuty (następne takie zdarzy się dopiero w 2123 roku), a dodatkowo będzie towarzyszyć mu Wielka opozycja Marsa, czyli moment, gdy czerwona planeta znajduje się najbliżej Ziemi. Będzie się działo!
Zaćmienie Księżyca 27.07.2018 – kiedy i gdzie obserwować?
Zaćmienie Księżyca oznacza moment, w którym Srebrny Glob wchodzi w cień Ziemi. Uzyskuje wtedy brunatne zabarwienie, którego przyczyna jest taka sama jak w przypadku czerwieniejącego Słońca w trakcie zachodu – rozproszenie światła słonecznego w atmosferze sprawia, że do tarczy Księżyca docierają tylko fale o największej długości tj. czerwone. Zjawisko to tłumaczy poniższa ilustracja.
Schemat przedstawiający powstawania zaczerwienia Księżyca w trakcie trwania zaćmienia. / Źródło: Wikimedia Commons
Moment całkowitego zaćmienia Księżyca będzie widoczny na terenie całej Polski. W nieco uprzywilejowanej sytuacji są jednak Ci, którzy zamieszkują południowo-wschodnią część naszego kraju, gdyż będą mogli obserwować również pierwszą fazę zjawiska czyli zaćmienie częściowe. Początek obserwacji jest uzależniony od lokalizacji – najwcześniej bo około 20.11 mogą przystąpić do niej mieszkańcy wschodniej części Polski, natomiast mieszkańcy zachodnich stron muszą poczekać jeszcze ponad 30 minut do około 20.46. Tak jak wspomniałem we wstępie finał nastąpi w tym samym momencie dla wszystkich obserwujących niebo w całej Polsce – około godziny 22.22. Dokładny przebieg zjawiska w Twojej lokalizacji możesz poznać za pomocą darmowego programu Stellarium, który można pobrać tutaj.
Program Stellarium pozwala poznać położenie Księżyca (i innych obiektów astronomicznych) o dowolnej porze z dowolnego miejsca na Ziemi. Przyda się więc podczas planowania obserwacji i sesji fotograficznej.
Wszystkie fazy zaćmienia będą bardzo spektakularne, tak więc czeka nas bardzo ekscytująca noc. Powyższe zdjęcia przedstawia multiekspozycję wykonaną w Północnej Karolinie podczas zaćmienia w 2004 roku. / Źródło: Wikimedia Commons
Wisienką na torcie jest jednoczesne wystąpienie Wielkiej opozycji Marsa, podczas której Czerwona Planeta znajdzie się najbliżej Ziemi od 15 lat (kolejne takie wydarzenie nastąpi dopiero w 2035 roku). Oznaczać to będzie jej zdecydowanie większą jasność, a dodatkowo planeta ta w pewnym momencie znajdzie się blisko Księżyca, dając możliwość obserwacji koniunkcji.
Zaćmienie Księżyca – jak obserwować i fotografować?
Aby móc obejrzeć zaćmienie Księżyca nie są potrzebne żadne dodatkowe akcesoria – najlepiej jednak udać się nieco dalej od miejsc zanieczyszczonych sztucznym światłem. Warto jednak wykorzystać tę okazję do uchwycenia świetnych kadrów, w szczególności że nie jest to zarezerwowane jedynie dla profesjonalnych astrofotografów. Fotografowanie zaćmienia Księżyca jest też ułatwione za sprawą długiego czasu trwania zjawiska – fazy poprzedzająca i następująca po tym wydarzeniu są również bardzo fotogeniczne. Satysfakcję z obserwacji zwiększy nawet prosta lornetka.
Seria lornetek Delta Optical dedykowanych do obserwacji nieba obejmuje modele zarówno dla początkujących amatorów, którzy potrzebują prostego instrumentu, jak i bardziej wymagających użytkowników.
Poniżej znajdziesz omówienie sprzętu, który pozwoli Ci na uchwycenie tego wyjątkowego zjawiska . Wielka opozycja Marsa pozwala na zobaczenie większej liczby szczegółów na powierzchni tej planety niestety jedynie za pośrednictwem teleskopów, stąd w dalszym omówieniu skupię się na zaćmieniu Księżyca. Niemniej stosując się do wskazówek związanych ze Srebrnym Globem, może udać Ci się uchwycić koniunkcję tych ciał niebieskich. Poza wymienionym poniżej osprzętem przydatnym narzędziem ułatwiającym przygotowania do fotografowania w trakcie tej nocy (i nie tylko) będzie opisany przez mnie w pierwszej części artykułu program Stellarium. Pozwoli Ci on na sprawdzenie położenia Księżyca na niebie o danej godzinie i przebieg zaćmienia oraz zaplanowanie fotograficznej eskapady.
Jaki sprzęt należy przygotować do fotografowania zaćmienia Księżyca?
Aparat
Do fotografowania zaćmienia posłużyć może nawet aparat kompaktowy, pod warunkiem że oferuje odpowiednią ogniskową, co oznacza w praktyce im dłuższy obiektyw tym lepiej. W przypadku kompaktów sytuacja jest o tyle korzystna, że w tej klasie urządzeń dominują modele oferujące bardzo duży zoom i tzw. superzoomy. Nawet proste aparaty, takie jak np. Canon IXUS 285 HS oferują maksymalną ogniskową wynoszącą 300 mm (odpowiednik formatu małoobrazkowego). Najbardziej spektakularne pod tym względem są superzoomy, takie jak np. Nikon Coolpix P900, którego 83-krotny zoom optyczny sprawia, że aparat oferuje ogniskową rzędu 2000 mm. Poniżej możesz zobaczyć wideo pokazujące jego możliwości:
Jesienią tego roku do sprzedaży trafi Nikon Coolpix P1000, który będzie oferował aż 125-krotny zoom optyczny (zakres ogniskowych 24-3000 mm)
Aparaty kompaktowe umożliwiają wykonanie zdjęcia zaćmienia Księżyca, jednakże najlepsze efekty da korzystanie z lustrzanek i bezlusterkowców, które gwarantują lepszą jakość obrazu i możliwość ręcznego kontrolowania ekspozycji (chociaż i to oferują wybrane modele kompaktów). Korzystając z tego typu sprzętu konieczny jest dobór odpowiedniego obiektywu.
Bezlusterkowce, takie jak np. Olympus OM-D E-M10 Mark III i lustrzanki dają pełną swobodę w dostosowywaniu parametrów ekspozycji a także gwarantują wyższa jakość obrazu w porównaniu do kompaktów. Oczywistym atutem jest możliwość doboru odpowiednich obiektywów.
Pełnoklatkowe aparaty, takie jak np. Sony A7III lub Nikon D750 zapewniają najniższy poziom szumów i najwyższą jakość obrazu podczas fotografowania nocnego nieba.
Obiektyw
Aparat z wymienną optyką koniecznie trzeba uzupełnić długim teleobiektywem, możliwie jak najdłuższym. Jeżeli fotografujesz bezlusterkowcem z matrycą Micro 4/3 lub lustrzanką z APS-C to pamiętaj o współczynniku crop, który w tym przypadku działa na Twoją korzyść gdyż obiektyw np. 200 mm daje po przeliczeniu mnożnika ogniskowej odpowiednio 400 i 300 mm (2x dla Micro 4/3 i 1,5 dla APS-C w przypadku Nikona). Oczywiście idealnym rozwiązaniem jest zastosowanie aparatu z matrycą pełnoklatkową i odpowiednio długiego teleobiektywu.
Matryca Micro 4/3 sprawia, że wartość ogniskowej trzeba pomnożyć 2-krotnie, aby poznać kąt widzenia obiektywu. Dzięki temu Olympus M.ZUIKO DIGITAL 75-300 mm f/4.8-6.7 ED II ma zakres ogniskowych odpowiada 150-600 mm dla matryc pełnoklatkowych, co działa na plus w przypadku fotografowania zaćmienia. Obiektyw ten nie należy do jaśniejszych, ale w przypadku fotografowania zaćmienia nie będzie to przeszkadzało, gdyż najczęściej używa się wtedy przysłony f/8.
Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 300 mm f/4.0 IS PRO należy do profesjonalnej linii obiektywów tego producenta, który oferuje bardzo duże powiększenie.
Nikon Nikkor 300 mm f/4.0 D AF-S IF-ED to obiektyw przeznaczony do aparatów pełnoklatkowych – takie połączenie pozwala osiągnąć najwyższą jakość obrazu. Warto wiedzieć, że przyjmuje się, że do fotografowania Księżyca minimum długości ogniskowej to 200 mm.
Statyw
Korzystanie z długich teleobiektywów sprawia, że aby uzyskać ostre zdjęcia, konieczne jest ustawienie krótszych czasów naświetlania w porównaniu do obiektywów szerokokątnych. Z tego powodu przydatny będzie statyw, który dodatkowo zwiększy Twój komfort podczas pracy z ciężkim zestawem. W przypadku korzystania z aparatów kompaktowych możesz zastosować mini statyw, taki jak np. Manfrotto Pixi.
Korzystając z długich i ciężkich teleobiektywów konieczne jest zastosowanie solidnego i stabilnego statywu o dużej nośności. Przykładem takiego sprzętu jest statyw Manfrotto MK055XPRO3-BHQ2.
Głowica gimbalowa Triopo DG-2 ułatwia korzystanie z dużych teleobiektywów, w sytuacji gdy korzystanie z tradycyjnych głowic jest niewygodne lub niemożliwe.
Akcesoria
Niezbędnym akcesorium podczas fotografowania nocnego nieba są zdalne wyzwalacze spustu migawki. Pozwalają one na uniknięcie nawet drobnych poruszeń wywołanych rozpoczęciem ekspozycji. Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie wężyka spustowego – sugerowałbym jednak użycie takiego, który jest wyposażony w nieco dłuższy kabel, co zwiększy Twój komfort. Alternatywnym rozwiązaniem jest zastosowanie pilotów. Jeżeli nie masz takich akcesoriów, wyjście awaryjne stanowi korzystania z samowyzwalacza i opóźnianie rozpoczęcia ekspozycji o możliwie najdłuższy czas – z oczywistych jednak powodów jest to rozwiązanie nieco kłopotliwe.
Wężyk spustowy to najtańsze i najprostsze rozwiązanie, aby uniknąć nawet najmniejszych poruszeń podczas fotografowania zaćmienia Księżyca. Wystarczy jedynie dobrać wężyk pasujący do Twojego modelu aparatu.
Bardziej rozbudowane wężyki oferują interwałometr, który umożliwia wykonywanie ekspozycji, co kilka sekund. Dzięki temu możesz spróbować wykonać sekwencję zdjęć, ukazującą całe zaćmienie.
Wyzwalacze radiowe, takie jak np. Pixel TW-282 DC2 to najwygodniejszy sposób zdalnego rozpoczynania ekspozycji. Jest to nieco droższe rozwiązanie niż wężyk spustowy, ale ma tę przewagę, że pozwala oddalić się nieco od aparatu i daje więcej swobody podczas pracy.
Ciekawym akcesorium, które poprawia jakość zdjęć wykonywanych w nocy jest filtr NiSi Natural Night. Akcesorium to blokuje fale o charakterystyce, która odpowiada za powstawanie efektu zanieczyszczenia nocnego nieba. Przyda się zwłaszcza gdy zamierzasz fotografować zaćmienie Księżyca na obszarze miejskim, chcąc przy tym umieścić w kadrze elementy architektury.
Więcej informacji na temat ustawienia parametrów i wskazówek związanych z fotografowaniem Księżyca znajdziesz w poniższych artykułach:
- ASTROFOTOGRAFIA, CZYLI FOTOGRAFUJEMY NIEBO NOCĄ – KSIĘŻYC
- FOTOGRAFIA KSIĘŻYCA – 10 RAD DLA POCZĄTKUJĄCYCH + LISTA NIEZBĘDNEGO SPRZĘTU
- LORNETKI ASTRONOMICZNE – KTÓRĄ WYBRAĆ I JAK OBSERWOWAĆ NOCNE NIEBO
Nie pozostaje mi więc nic więcej, jak życzyć udanych obserwacji i niesamowitych kadrów!
