Czy wiesz, że chociaż Twój aparat pozwala wybrać maksymalny czas naświetlania np. 30 sekund, to tak naprawdę możesz ustawić o wiele dłuższą ekspozycję, liczoną w minutach? Wystarczy skorzystać przy tym z trybu Bulb, który umożliwia ustawienie dowolnego czasu ekspozycji. Zajrzyj do tego artykułu, aby dowiedzieć się więcej na temat tych ustawień. Dowiesz się z niego także, w jakich sytuacjach przydaje się tryb Bulb, a także jakie akcesoria ułatwią jego wykorzystanie.
Co to jest tryb Bulb?
Maksymalny czas naświetlania aparatu wynosi zazwyczaj 30 sekund. Jednakże przekręcając pokrętło wyboru czasów dalej, znajdziesz jeszcze jeden „czas” – tryb Bulb (w niektórych aparatach dostęp do czasu naświetlania Bulb uzyskuje się, wybierając go za pomocą pokrętła trybów). Pozwala on na ustawienie dowolnego czasu naświetlania. Po jego wybraniu ekspozycja rozpocznie się jak zwykle po naciśnięciu spustu migawki, ale potrwa tak długo, jak długo pozostanie on wciśnięty. Dzięki temu możesz naświetlać zdjęcie przykładowo 5 minut.
Tryb Bulb znajdziesz najczęściej tam, gdzie ustawia się resztę czasów.
Istnieje też wariacja tej funkcji, w której ekspozycja trwa tak długo, aż nie wciśniesz z powrotem spustu migawki. Sposób działania tej opcji jest uzależniony od modelu aparatu, ale zazwyczaj jest ograniczony czasowo np. do maksymalnie 30 minut.
Kiedy przydaje się tryb Bulb?
Jeśli zaczniesz zabawę z długimi czasami naświetlania, to szybko zorientujesz się, jak przydatny jest tryb Bulb. Poniżej znajdziesz kilka przykładowych sytuacji zdjęciowych, w których możesz z niego skorzystać:
- Fotografia nocna – im wyższa czułość ISO, tym więcej szumów pojawi się na Twoich zdjęciach. Dlatego właśnie podczas wykonywania zdjęć krajobrazu nocnego czy miasta po zmroku warto wydłużyć czas naświetlania, aby móc obniżyć ISO. Przy wielu kadrach nie wystarczy sięgnąć po standardowe czasy – tutaj z pomocą przyjdzie Ci tryb Bulb.
- Fotografia astronomiczna – tryb Bulb jest dla tych, którzy podczas fotografowania nocnego nieba korzystają z napędów śledzących ruch ciał niebieskich. Jeśli nie macie takiego sprzętu, konieczne będzie stosowanie standardowych, stosunkowo krótkich czasów naświetlania, takich jak np. 20 s, gdyż w przeciwnym razie dojdzie do rozmycia gwiazd. Następnie takie kadry łączy się w oprogramowaniu. Możesz jednak celowo spektakularnie rozmyć gwiazdy za pomocą funkcji Bulb, uzyskując tzw. efekt star trails.
- Malowanie światłem – technika malowania światłem zakłada celowe poruszanie przed obiektywem jakimś źródłem światła (np. mieczem świetlnym) w celu pozostawienia w kadrze ciekawych śladów świetlnych. Tutaj też pomocny będzie tryb Bulb.
- Fotografowanie burzy – dzięki trybowi Bulb możesz podczas jednej ekspozycji zarejestrować kilka błyskawic. Da Ci to naprawdę spektakularne foto.
- Korzystanie z filtrów szarych – filtry szare pozwalają na ograniczenie ilości światła docierającego do matrycy. To może wymóc na Tobie konieczność zastosowania czasu naświetlania dłuższego niż 30 sekund. Pamiętaj więc o trybie Bulb wtedy, gdy np. chcesz zarejestrować w dzień rozmytą rzekę, wodospad lub morskie fale.
Jak poprawnie ustawić czas w trybie Bulb?
Ok, tryb Bulb daje pełną swobodę czasu naświetlania, ale jaka długość ekspozycji będzie odpowiednia? Istnieje przecież spora różnica pomiędzy 45 sekundami a 1,5 minuty. Niestety światłomierz w trybie Bulb nie jest w stanie podpowiedzieć parametrów. Nie da się ukryć, że w tej sytuacji w wielu wypadkach potrzebna będzie doza eksperymentu i nabrania doświadczenia, jednakże istnieje pewna prosta metoda, ułatwiająca poprawne fotografowanie w trybie Bulb.
Na początek wykonaj próbną ekspozycję z przykładowo czasem naświetlania 30 s, przysłoną f/8 i bardzo wysoką czułością ISO, dajmy na to 25 600. Nie przejmuj się tym, że zdjęcie będzie zaszumione i kiepskiej jakości. To i tak próba, która ma za zadanie jedynie doprowadzić Cię do właściwego czasu ekspozycji w trybie Bulb.
Jeśli dane parametry przyniosły poprawnie naświetloną ekspozycję, to masz już punkt wyjścia do znalezienia ustawień w trybie Bulb. Teraz wystarczy czułość ISO obniżyć o połowę – w tym przykładzie do 12 800 i jednocześnie o połowę wydłużyć czas naświetlania, co da 60 sekund. Ta wartość ISO jest jednak wciąż zbyt duża, stąd trzeba kontynuować dalsze poszukiwania, zmniejszając każdorazowo o połowę ISO i wydłużając czas naświetlania. Dla tego przykładu kalkulacja będzie przebiegała tak:
- ISO 12 800 / 2 = 6400
Czas naświetlania: 2x 60 s = 120 s - ISO 6400 / 2 = 3200
Czas naświetlania 2x 120 s = 240 s - ISO 1600 / 2 = 800
Czas naświetlania: 2x 240 s = 480 s
To czy wartość ISO nie jest za wysoka dla tej ekspozycji, zależy oczywiście od wymagań co do jakości obrazu danego fotografa i zastosowanej matrycy. Niemniej przykład ten dobrze pokazuje, jak można łatwo tworzyć przybliżone kalkulacje czasu naświetlania w trybie Bulb. Tym razem ostatecznie wyszło aż 8 minut, ale dla większości sytuacji czasy będą krótsze.
Funkcja Live Bulb i Live Time
A co gdyby tak wpływ trybu Bulb na zdjęcie widać byłoby na wyświetlaczu aparatu? Wszystko stałoby się zdecydowanie łatwiejsze i bardziej przewidywalne. Z taką pomocą przychodzą aparaty Olympus i OM System, które oferują tryb Live Bulb i Live Time. Więcej o nich przeczytasz w poniższym artykule, ale w dużym skrócie po ich włączeniu na ekranie widzisz to, jak stopniowo naświetla się matryca w czasie bardzo długich ekspozycji.
Funkcja Live Bulb w Olympusach – sposób na perfekcyjne zdjęcia z długim czasem naświetlania!
Timer funkcji Bulb
Tryb Bulb wcale nie musi oznaczać, że przez 8 minut będziesz trzymać wciśnięty spust migawki. Nie tylko byłoby to bardzo niewygodne, ale uniemożliwiłoby wykonanie ostrego zdjęcia, gdyż Twoje mimowolne drgania rąk wpłynęłyby na ekspozycję. Dlatego przede wszystkim podczas korzystania z tej funkcji stosuje się wężyki spustowe i zdalne wyzwalacze (więcej na ich temat w dalszej części artykułu). Niektóre z tych akcesoriów umożliwiają zaprogramowanie czasu naświetlania tak, aby sprzęt automatycznie zakończył ekspozycję np. po upływie 8 minut. Podobnie z takiej opcji można skorzystać z poziomu aparatu – jest ona dostępna przykładowo w Canon EOS R5.
Akcesoria niezbędne podczas używania trybu Bulb
Poza eksperymentami z abstrakcyjną fotografią długie czasy naświetlania wymagają ustabilizowania aparatu na statywie, tak aby uniknąć rozmycia obrazu. Nawet wciśnięcie spustu migawki może mieć negatywny wpływ na ostrość kompozycji, stąd warto wyposażyć się także w wężyk spustowy lub zdalny wyzwalacz radiowy. Poza możliwością uniknięcia nieostrości, takie akcesoria dają jeszcze jedną świetną rzecz w trybie Bulb. Otóż posiadają blokady, które sprawiają, że po wciśnięciu na nich przycisku odpowiedzialnego za sterowanie spustem migawki, nie trzeba go przytrzymywać do czasu zakończenia naświetlania. Można na te całe przykładowe 8 minut puścić wężyk i sięgnąć po niego dopiero wtedy, gdy czas naświetlania dobiegnie końca.
Prosty wężyk spustowy od firmy Newell z funkcją blokowania spustu migawki na czas ekspozycji w trybie Bulb.
Posiadacze aparatów z funkcją bezprzewodowej łączności z urządzeniami mobilnymi mogą także trybem Bulb sterować z poziomu aplikacji. Wtedy korzystanie z ultradługich czasów naświetlania przypomina użytkowanie wężyka spustowego czy zdalnego wyzwalacza.
Najdłuższy czas naświetlania
A teraz zagadka? Jak myślisz jaki był najdłuższy, oficjalny czas naświetlania pojedynczego zdjęcia? Odpowiedź to… 8 lat i 1 miesiąc. To podchwytliwa zagadka, gdyż oczywiście żaden aparat cyfrowy nie byłby w stanie osiągnąć czegoś takiego w trybie Bulb (poza hipotetyczną sytuacją eksperymentalno-laboratoryjną). Mowa o fotografii wykonanej w technice solarigrafii przez Reginę Valkenborgh na University of Hertfordshire w Wielkiej Brytanii, której wykonywanie rozpoczęło się w 2012 roku. Fotografka nie korzystała z trybu Bulb, gdyż swoje zdjęcie wykonała… w puszce po piwie. Wygląda na to, że tak naprawdę zapomniała o tym długim zdjęciu, gdyż jak sama przyznała, nie była specjalnie zadowolona z pozostałych ekspozycji, które zakończyła dużo wcześniej. Na zdjęciu tym widać pozorną wędrówkę Słońca po nieboskłonie w ciągu tych kilku lat.
Podsumowanie
Mam nadzieję, że dzięki temu artykułowi staniesz się biegły w operowaniu trybem Bulb. Podziel się w komentarzu, w jakich sytuacjach go używasz i jaki był Twój najdłuższy czas naświetlania.
