Rykowisko w fotografii przyrodniczej – wyjątkowy spektakl dla fotografa

Końcówka lata to czas, za którym nie przepada młodzież szkolna i część studentów. Przeciwne odczucia zapewne towarzyszą rodzicom, którzy odpoczną od dzieci i oczywiście jeleniom podczas rykowiska. W niniejszym tekście skupię się na tej ostatniej grupie oraz zaprezentuję kilka wskazówek, pomocnych podczas fotografowania tego wyjątkowego spektaklu przyrody.

Czym jest rykowisko?

Rykowisko to okres godowy jeleni szlachetnych. Według Wikipedii rozpoczyna się w drugiej połowie września i trwa przez mniej więcej 4 tygodnie. Jednak bazując na własnym doświadczeniu z ostatnich kilku lat oraz na informacjach z Internetu stwierdzam, że to jednak końcówka sierpnia jest okresem, w którym można rozpocząć nasłuchiwanie ryczących jeleni. Oczywiście termin, o którym mowa będzie różny dla poszczególnych części kraju, więc każdy musi wybadać go samodzielnie dla swojego regionu.

Dlaczego warto obserwować (i fotografować) rykowisko?

Odpowiedź na to pytanie mogłaby być bardzo krótka – bo jest piękne. Domyślam się jednak, że takie uzasadnienie nie zachęci zbyt wielu osób, dlatego trochę je rozwinę. Spacer po lesie w czasie, gdy odbywa się rykowisko należy do bardzo emocjonującego. Potężny bas docierający zewsząd, niosący się przy tym na kilka kilometrów potrafi wywołać gęsią skórkę. Do tego dodajmy przyjemność płynącą z obcowania z naturą oraz możliwość oglądania dzikich zwierząt podczas walki o chmarę z naprawdę niewielkiej odległości. Prawda jest taka, że ciężko to opisać słowami i mimo, że rykowisko jeleni jest uznawane czasami za kiczowate, to w moim przekonaniu jest zupełnie odwrotnie – dostarcza wielu emocji i radości z obserwacji zwierząt w naturalnym środowisku. Przy okazji warunki, w jakich fotografujemy, pozwalają na wykonanie wielu ciekawych zdjęć, niekoniecznie związanych z okresem godowym tych pięknych zwierząt.

Podstawy przygotowania

Szukanie odpowiedniego miejsca

Aby maksymalnie zwiększyć szanse na zobaczenie jeleni w akcji, najlepiej poprosić o pomoc zaprzyjaźnionych leśniczych. Jeśli nie znamy nikogo, kto mógłby nam udzielić odpowiednich wskazówek, warto przejechać się samochodem po lesie około godziny 22.00-23.00, kiedy zaczynają się ryki. Po znalezieniu odpowiedniego miejsca warto zapisać lokalizację na smartfonie. Następnie należy wykonać najmniej przyjemną część całej zabawy – wstać o 4 rano i ruszyć w miejsce znalezione dzień wcześniej.

Parametry aparatu

We wrześniu bardzo często pojawia się mgła. Jej wpływ na automatykę aparatu może spowodować, że zdjęcie będzie niedoświetlone. Aby tego uniknąć należy ustawić korektę ekspozycji na plus. Wartość trudno jednoznacznie określić, ponieważ zależy ona od zastanych warunków, ale raczej nie będzie to więcej niż 2 EV. Z uwagi na małą ilość światła nad ranem warto ustawić największy otwór przysłony i zakres auto ISO od 100 do maksymalnej wartości, przy której tolerujemy ilość szumu.

Zachowanie

Niewątpliwie to, jak się zachowamy podczas foto-polowania jest najważniejsze. I nie mam tu na myśli kadrów, jakie przywieziemy, ale również nasze bezpieczeństwo i komfort psychiczny zwierząt. Wykonując zdjęcia należy zachować szczególną ostrożność, aby nie wejść w drogę jeleniowi, co mogłoby się dla nas źle skończyć. Z drugiej strony należy zadbać o to, aby nie wystraszyć zwierząt rykiem silnika. Dlatego przyjedź na miejsce co najmniej kilkadziesiąt minut przed świtem, czekaj i obserwuj. Mimo nawet najlepszego przygotowania nie mogę obiecać, że obserwacja będzie udana. Sam szukałem odpowiedniego miejsca przez kilka dni i zanim mi się to wreszcie udało, sfotografowałem łosia, wiewiórki, sarny i zostałem przestraszony przez wilka.  ;)

Przydatny sprzęt

Aparaty – body

Rykowisko nie jest szczególnie wymagające jeśli chodzi o aparat, oczywiście przydałoby się jak najwięcej klatek na sekundę, ale nie jest to w mojej ocenie tak istotne, jak na przykład podczas fotografowania ptaków. Podobnie jest z szybkością AF. Znacznie istotniejsze jest, aby umożliwiał ostrzenie przy słabym oświetleniu niż sama szybkość. Zwłaszcza, gdy mówimy o współczesnych aparatach. Osobiście używam aparatu Nikon D7100 i uważam, że w omawianych zastosowaniach nie zawodzi. Podobne odczucia miałem po testach Nikona D7000. Z tego powodu szczerze polecam aparaty z linii D7000 i wyższych (oraz nowszych). W przypadku Canona wybrałbym coś z serii X0D od 70D po nowsze konstrukcje.

Opinie użytkowników tych aparatów są więcej niż dobre:

Canon 70D

Fotografuję tym aparatem 3.rok. Przesiadłem się z Canona 600.D który, był dobrym aparatem ale Canon 70.D daje zupełnie inne możliwości i jakości obrazu.Używam przeważnie formatu RAW jedynie przy seryjnych JPG. wykorzystuję prawie wszystkie funkcje.W okresie fotografii analogowej używanie czasu B i ustawień manualnych było koniecznością.Obecnie cyfrówka to komputerek, jak go dobrze zaprogramujesz, otrzymasz zadowalające efekty a reszta to powtórka z analogu .Jasne obiektywy i kreatywne podejście do fotografii a aparat nie zawiedzie.Polecam ten model. Na pewno nie jest gorszy od 7.D mark.ii a 1000.zł zostaje do obiektywu.Nowy model 80.D może będzie jeszcze lepszy.Cyfrowe.pl w Poznaniu na Głogowskiej to profesjonalne doradztwo. – Janusz

Canon 80D

Uwielbiam ten aparat od pierwszego strzału. Świetnie leży w dłoni, dotykowy ekran jest bardzo czuły i ułatwia poznanie możliwości sprzętu. Samo oprogramowanie jest ciekawe, można się pobawić. Bardzo miłym zaskoczeniem była dla mnie możliwość kontroli parametrów poprzez smartfona. Korzystam z niego wszędzie i bez ograniczeń, dlatego wiem, że bateria dużo wytrzyma.
Polecam każdemu zaawansowanemu amatorowi fotografii. – Magda

Nikon D7100

Długo zastanawiałem sie czy posiadajac Canon 450d i kitowy obiektyw cos więcej z niego wykrzesam. Niestety kolorystyka zdjęć mnie zawiodła stąd po wielu miesiącach szukania wybór padł na Nikona d7100 z obiektywem 18-140 mm. No i stało sie.
Kolory super waga i pewność trzymania body bardzo dobra. Obiektyw dołączony do zestawu na każdą wycieczkę bez konieczności żąglowania szkłami. Co do aparatu no to juz półprofesjonalne możliwości. Nie skusiłam sie na dodatki wifi, geotagowanie gps z modelu wyższym (d7200)
Takze dx w skojej klasie Polecam. – Tom

Nikon D7200

Świetna puszka. Mam porównanie bo pstrykałem starszymi modelami ze „śrubokrętem” d50, d90. Każdy z tych aparatów był super ale w d7200 firma Nikon zrobiła mi mega prezent i włączyła pomiar światła w trybie manualnym gdy używam obiektywów M42.
Sklep cyfrowe.pl, odkąd korzystam z ich usług (ponad 10 lat), rewelacja. Polecam, Polecam, Polecam !!! – Sławek

W tym miejscu chciałbym również przypomnieć moją recenzję porównawczą aparatów Canon 7D mark II i Nikon D500, które z pewnością sprawdzą się podczas fotografowania rykowiska.

 

Obiektywy

„Szkło” jest znacznie ważniejszym elementem zestawu, oczywiście im jaśniejsze tym lepiej. Ideałem byłoby 300/2.8, ale jego cena potrafi przyprawić o zawrót głowy. Na szczęście z pomocą przychodzą nam nowoczesne matryce, pozwalające na swobodne fotografowanie przy ISO 3200 a nawet 6400. Jako zwolennik zoomów śmiało polecam Tamrony 150-600 zarówno pierwszej jak i drugiej generacji, Sigma o tym samym zakresie w wersji Sport lub Contemporary, Nikon 200-500/5.6 czy Canon 100-400 mk2.

Opinie ich użytkowników w sklepie Cyfrowe.pl mówią wiele:

Canon 100-400L mk2

Po wielu latach użytkowania:300/4 LIS, 300/2.8 LIS, 400/5.6 L zdecydowałem się na zoom i nie zawiodłem się. Świetny optycznie, praktycznie nie widzę różnicy w stosunku do rozdzielczości 400/5.6 L, ale za to bardzo istotną na korzyć zoom jeżeli chodzi o bokeh. Bardzo krótki dystans ostrzenia, uniwersalna ogniskowa, bardzo wydajna stabilizacja 4eV oraz poręczne wymiary przy pancernej obudowie czyni z tego obiektywu bardzo porządne narzędzie optyczne w duecie z 7d II. Jestem bardzo zadowolony z wyboru. Jedyne drobne zastrzeżenie mam do relatywnie głośnego włączania się stabilizacji. – Koraf

Nikon 200-500/5.6

Mam go od roku i ciągle nie mogę się nadziwić jak rewelacyjny obiektyw zmajstrowali Panowie od Nikona.Brawo Brawo Brawo.Perfekcyjnie ostry od 5,6 . Szczęka mi opada za każdym razem kiedy oglądam obrazek z tego boskiego szkiełka na monitorze 5K. Perfekcyjnie ostry,bardzo celnie współpracuje z D800,D810. Nie ma Takiej plastyki jak stałki 2.8 ale i mieć jej nie może.W trybie 3D ostrzy z dobiegaczką rewelacyjnie.Świetny do fotografii lotniczej,przyrodniczej,detali architektury.Można bez problemu fotografować na pełnej dziurze.Świetny kontrast i oddanie kolorów.rewelacyjnie ostrzy w fotografii portretowej i przy fotografowaniu pełnej sylwetki modela lub modelki .Przy pełnym planie buzia portretowanej osoby perfekcyjnie ostra.Absolutnie doskonały obiektyw za te pieniądze.Rok temu czyli w 2016 roku kupowałem go za 7200 zł.teraz podobno można go już mieć za 6000 zł.Naprawdę polecam i dodam ,że nikt mi za tę recenzję nie płacił. – Nikkkkkor

Sigma 150-600 Contemporary

Robię zdjęcia ptakom bez potrzeby płoszenia. Nie muszę się czaić i czołgać, bo obiektyw pracuje za mnie. Jest ciężki – dla mnie, bardzo! Ale cicho działa, jest szybki i celny. Można z niego korzystać przy użyciu monopodu, a nawet z ręki. Lubię go bez zastrzeżeń.
Polecam! – Jacek

Sigma 150-600 Sport

Kupiłem w listopadzie ubiegłego roku ten obiektyw i jestem bardzo zadowolony bo jest bardzo ostry od pełnej dziury i do tego nie wymagał korekcji w dostarczonym gratis USB DOCK-u.Gorąco polecam sklep” Cyfrowe pl”, obsługa fachowa ,sprzęt dostarczany jest na czas i jest bardzo dobrej jakości. – Jacek

Tamron 150-600 G1

Obiektyw jest rewelacyjny. Nie ustępuje w jakości zdjęć dużo droższym konkurentom takim jak np. Canon 100-400 II. Do tego cena, jak na tej klasy obiektyw jest bardzo dobra.

Zalety
+ zakres ogniskowych
+ bardzo dobra jakość wykonania, materiały wysokiej jakości
+ rewelacyjna stabilizacja
+ ładnie oddaje kolory
+ ostrość zdjęć
+ przystępna cena
+ celny AF i bardzo cichy silnik
+ możliwość ustawienia zakresów ustawienia ostrości
+ znośna waga jak na taki zakres ogniskowych
+ osłona przeciwsłoneczna i uchwyt statywowy w komplecie

Wady
– AF mógłby działać szybciej
– rozmiar przedniej soczewki (drogie i słabo dostępne filtry).
-Przemek

Tamron 150-600 G2

Cześć Nikonowcy
Jestem konserwatystą, ale nie przeciwnikiem postępu technologicznego. Trudno mi uwierzyć, że obiektyw powszechnie chwalony na całym świecie za jakość optyki i konstrukcję mechaniczną może być jeszcze lepszy – droższy oczywiście też. Uważam, że windując cenę do obecnego poziomu producent sam sobie strzelił w stopę. Ja na szczęście zdążyłem kupić poprzedni model i 2000 zł zostało w kieszeni. Z moim korpusem APS-C mój obiektyw w terenie – jestem obserwatorem ptaków – dokonuje cudów, a zaoszczędzoną kwotę przeznaczyłem na wiosenny wypad nad Biebrzę.
Kwestia noszenia sprzętu na szyi – aby nie powodować niepotrzebnych naprężeń w gnieździe bagnetu i na uszkach paska, wykorzystałem starą psią obrożę oraz pas naramienny od torby do laptopa. Obroża, trochę przerobiona, obejmuje łapą statywową z zamocowaną na stałe pestką statywową oraz pierścień ręcznego ostrzenia (ponieważ jest on z mechanizmem AF połączony elektromagnetycznie nic mu to nie szkodzi). Ręcznie doostrzam tylko na statywie, a wówczas cały „patent” mogę rozpiąć jednym zatrzaskiem.
Podsumowując – lepsze prawie zawsze jest wrogiem dobrego. Jeżeli ktoś chce fotografować sokoły w chwili ataku to zakup modelu G2 jest jak najbardziej uzasadniony, do zwykłej ptasiej fotografii nie za bardzo, moim zdaniem ma to sens. Starsza wersja jest więcej niż wystarczająca, a ekstra kasy żal. – Ronin