Paparazzi wśród ptaków – jak sfotografować prawdziwego celebrytę?

Co do tego, że w królestwie zwierząt ptaki nie mają sobie równych, chyba nikogo nie trzeba przekonywać. Potrafią latać, co w zupełności powinno zadowolić wszystkich sceptyków. Oczywiście zdolność do latania niesie ze sobą także mnóstwo kłopotów; w szczególności dotyczących rozpoznawania gatunków. Zaprawiony w boju ptasiarz, nie zaśnie spokojnie, jeśli nie oznaczy tego, co widział. Coś o tym wiem z własnego doświadczenia. Ptaki w locie najczęściej widzimy przez kilka sekund na tle jasnego nieba, przez co wszystkie obserwacje sugerują, że polskie ptaki są w głównej mierze czarne – co nie jest prawdą… Spójrz na tego popularnego gościa naszych karmników w nagłówku – dzwońca. Czyż nie jest piękny?

Samczyk czy samiczka?

Oczywiście można iść dalej w tym szaleństwie i odróżniać samca od samicy, osobnika młodocianego od dorosłego, a także gatunki bardzo blisko ze sobą spokrewnione, a przez to fizycznie do siebie podobne na tyle, że bez zdjęcia dokumentacyjnego się nie obejdzie. W dwóch pierwszych przypadkach, spojrzenie przez lornetkę pozwoli nam zauważyć cechy diagnostyczne opisane w przewodnikach do oznaczania ptaków. Podam kilka przykładów, w których krótkie spojrzenie przez lornetkę rozwiązuje problem. Odróżnienie modraszki z niebieską główką od bogatki, która ma czarną czapeczkę – łatwizna.

Podobnie prostym zadaniem jest rozpoznanie czy patrzymy na młodocianą pliszkę siwą, czy na dorosłą. W tym przypadku jest to młodziak, którego poznamy po mniej kontrastowym ubarwieniu. U młodych pliszek siwych śliniak na piersi jest szary, a u dorosłych czarny. Głowa niedojrzałych osobników jest szara, a ptaków dojrzałych biało–czarna.

Rozpoznanie czy widzimy powszechnie występującą u nas mewę śmieszkę z czekoladową głową, czy bardzo rzadką mewę czarnogłową też nie będzie trudne. Kolor głowy jest wskazówką równie cenną co barwa dzioba, który u mewy czarnogłowej jest intensywniej czerwony.

Rozsądne będzie zrobienie zdjęcia, jeśli będziemy chcieli mieć pewność czy ten grubodziób, na którego patrzymy, to samiec czy samiczka. Obie płcie są do siebie bardzo podobne, ale rozpoznamy je na zdjęciu po tym, że samiec ma lotki całe czarne a samica ma na lotkach drugiego rzędu popielatą wstawkę. Lotkami u ptaków nazywamy długie pióra w skrzydłach, a sterówkami pióra z ogona. Na tym zdjęciu widzimy samca grubodzioba w szacie godowej, bo jego bardzo duży stożkowaty dziób stał się niebieskoczarny. Zimą jest żółtobrązowy.

Bez zdjęcia nie rozpoznasz świergotka

Uczciwie muszę przyznać, że bez pomocy Olympusa OM-D E-M1 mark III i długoogniskowego obiektywu nie rozpoznałbym żadnego z siedmiu gatunków świergotków, które możemy spotkać w Polsce. W przypadku tego konkretnego osobnika, dopiero dzięki zdjęciu nie mam żadnej wątpliwości, że patrzyłem na świergotka łąkowego. Przez chwilę rozważałem jeszcze świergotka drzewnego, ale to zgrupowanie plamek na piersi, krótka i rozmyta brew oraz smukły dziób upewniły mnie co do tego, że to świergotek łąkowy.

Ostatnim przykładem niech będzie czarnowron ze zdjęcia, bliski krewny wrony siwej, którego rozróżnienie od młodego gawrona przynosi trudności wielu obserwatorom ptaków. Obydwa te ptaki w podobnych szatach są zupełnie czarne, bez wyraźnych dodatkowych wskazówek. Trzeba posiłkować się tym, czy dziób ptaka jest z prostym grzbietem, czy raczej z grzbietem zagiętym.

Bez zdjęcia nie ma szans na prawidłowe oznaczenie gatunku. Kiedy gawron wydorośleje, będzie miał jasną nasadę dzioba, co rozwieje wszelkie wątpliwości.

Ptasi celebryta

Wystarczy tych przykładów, bo nasuwa się pytanie po co to komu wiedzieć? Odpowiedź jest bardzo prosta. W świecie ptasiarzy, im rzadszy ptak, tym za większego uchodzi celebrytę. Oczywiście rozpoznanie gatunku to dopiero początek pracy fotografa dzikiej przyrody. Jest to jednak pierwszy i chyba najważniejszy etap pracy. Pozwala uniknąć wielu rozczarowań, szczególnie wtedy, gdy realizujemy zlecenie fotograficzne do artykułu o potrzeszczu, a przez kilka dni fotografujemy młodego trznadla. O tym także wiem z własnego doświadczenia. Mój potrzeszcz zamiast różowosłomiastego dzioba miał szary dziób i był młodym trznadlem, co zauważyłem dopiero w domu. Ostatecznie projekt zrealizował inny fotograf.

Sprzęt do fotografii ptaków

Podróże mogą być małe i duże, długo wyczekiwane i te niechciane. Bez względu na to, jakbym je nazwał, w drogę zawsze zabieram ze sobą podróżniczy zestaw Olympusa: lornetkę 8×42 Pro oraz aparat OM-D E-M1 mark III razem z obiektywem M.Zuiko Digital ED 300mm f/4.0 IS Pro. Jest to zestaw skrojony pod oczekiwania i potrzeby każdego szanującego się ptasiarza, czyli miłośnika podglądania i fotografowania ptaków. Jest to lekki zestaw, odporny na ciężkie warunki pracy w terenie. Nigdy nie zaparowała mi lornetka, choć kilka razy wpadłem do wody aż po uszy. Aparat posiada szybkostrzelną migawkę (aż 60 kl/s), która razem z szybkim autofocusem pozwoli z przyjemnością fotografować ptaki.

Kup w promocji >

Czytaj więcej artykułów z tej serii

Jeśli kochasz przyrodę i podróże, polujesz (ale tylko z obiektywem!) na dzikie zwierzęta, w tym ptaki, to na naszym blogu znajdziesz dużo więcej ciekawych artykułów i zdjęć! Zobacz, co przygotowaliśmy:

• Czy jesteś leniem, fotografując dziką przyrodę? Gościnny wpis Łukasza Bożyckiego
• Czatuj, nie odlatuj – czyli o fotografowaniu ptaków z czatowni
• Jak fotografować ptaki? Wywiad z Łukaszem Bożyckim