INSP INSV DNG RAW MP4 MOV JPEG HEIF AVI C3 WAV MP3 – jeśli brzmi to dla Ciebie, jak jakiś niezrozumiały kod, to przychodzę z pomocą. Cześć z tych oznaczeń – takich jak np. MP3 czy JPEG – są powszechnie znane, ale już część wymaga wtajemniczenia. Dlatego w tym artykule wyjaśniam, czym różnią się poszczególne formaty plików dostępne w aparatach, kamerach, dronach, smartfonach czy rejestratorach audio. A co najważniejsze, artykuł pomoże Ci ustawić odpowiedni format, dostosowany do Twoich aktualnych potrzeb.
Formaty plików obsługiwane przez sprzęt – czym się różnią?
Istnieje cały ogrom formatów plików. Większości użytkownikom wystarczy rozróżnienie pomiędzy MP3, JPEG czy MP4, ale do sprawnego obsługiwania kamery, aparatu, drona czy rejestratora audio potrzebne jest szersze rozeznanie. Poniżej przygotowałem zestawienie najpopularniejszych formatów plików obsługiwanych przez aparaty, kamery, smartfony, drony czy rejestratory audio (niektóre z nich pojawiają się także w innych urządzeniach), a także wskazania, kiedy mogą się przydać. Nie będę używał definicji słownikowych itp. Postaram się wytłumaczyć to możliwie najprościej i najpraktyczniej.
Nie opisuję tutaj także formatów plików związanych bezpośrednio z oprogramowaniem czy post produkcją – mam tu na myśli np. format PSD czy PDF. Tymi będzie okazja zając się w przyszłości, przy okazji innego tekstu. Tymczasem przejdźmy do meritum.
Canon EOS R6 Mark II pozwala przykładowo na zapis zdjęć i filmów w RAW, C3, HEIF, JPG i MP4.
JPEG (rozszerzenie .jpg lub .jpeg)
To format zapisu zdjęć. Zrewolucjonizował korzystanie z cyfrowych obrazów, gdyż pozwolił na zdecydowane zmniejszenie ich rozmiaru, uzależnione od stopnia kompresji. Przy zapisie obrazu do formatu JPEG następuje podzielenie źródłowego obrazu na małe kwadraty. Następnie algorytm usuwa z tych kwadratów pewne informacje. Przykładowo w obszarze o jednolitym kolorze oprogramowanie usunie część informacji z pikseli, a i tak nie będzie widać żadnych braków.
Tutaj pojawia się jednak istotne „ale”. Po pierwsze efekt zależy od stopnia kompresji. Przy małej kompresji jej działanie w rzeczywistości będzie niemalże niezauważalne (przynajmniej na ekranie). Da to jednak dosyć duże pliki. Gdy zechcesz zmniejszyć rozmiary końcowego pliku w JPEG (poddać go dużej kompresji), może dojść do utraty wielu informacji i pogorszenia jakości obrazu na tyle, że będzie to wręcz uniemożliwiało jego wykorzystanie. Możesz to podejrzeć na poniższych screenach. Na szczęście oprogramowanie pozwala na łatwe znalezienie kompromisu pomiędzy jakością obrazu a jego rozmiarem (np. poprzez wstępne ustawienia jakości obrazu).
Pierwsze zdjęcie zostało zapisane do JPG przy optymalnej kompresji. Jego jakość jest w porządku. Natomiast drugie zostało poddane bardzo dużej kompresji, co je praktycznie „zniszczyło”. / fot. Mikołaj Konkiewicz
Kiedy stosować JPEG:
- gdy chcesz zapisać zdjęcie do publikacji w sieci, przesłania znajomym online. Można go także użyć gdy wysyła się do fotolabu odbitki zdjęć do druku w małych rozmiarach (np. 10×15 cm).
- gdy chcesz opublikować zdjęcia bezpośrednio z aparatu i nie poddawać ich znacznej (lub żadnej), dalszej obróbce. Przykładowo przy błyskawicznej publikacji zdjęć z fotoreportażu bezpośrednio z puszki aparatu.
RAW (rozszerzenie – w zależności od producenta aparatu – przykładowo .nef, .crw, .arw, .orf, .raf)
To przeciwieństwo JPEG. Format ten daje pełen dostęp do informacji o danych zapisanych przez matrycę. Jako że napisałem o nim osobny artykuł, to po dalsze informacje odsyłam do niego. Tutaj zostawię tylko podsumowanie.
Dlaczego warto fotografować w RAWach? Poznaj możliwości jakie daje plik RAW.
Kiedy stosować RAW
- gdy chcesz poddać zdjęcia pełnej obróbce
- gdy nie wiesz, jak ustawić balans bieli
- w zasadzie najlepiej zawsze jest używać RAW i ewentualnie wspierać się JPEG (opcja zapisu RAW + JPEG)
DNG RAW
Jest to uniwersalny format RAW, który może być otwierany w różnych programach (w przypadku standardowego RAW różni producenci stosują różne formaty, stąd mogą pojawiać się pewne niezgodności w plikach). Może być zapisywany z drobną utratą informacji, jednakże właściwie niezauważalną, a przy tym skutkującą nieznacznym zmniejszeniem rozmiaru pliku.
Kiedy stosować DNG RAW
- gdy pracujesz z różnymi programami i różnymi aparatami (różnych producentów)
- gdy chcesz przesyłać RAW pomiędzy różnymi aparatami i współpracować przy nich z fotografami pracującymi w odmiennym oprogramowaniu
- w celach archiwizacyjnych
HEIF i HEIC (rozszerzenie: .heif lub .heic)
To w pewnym sensie nieco udoskonalony JPEG. Oba formaty oferują jeszcze lepszą kompresję z zachowaniem wyższej jakości pliku przy jednoczesnym skuteczniejszym ograniczeniu rozmiaru. Poza tym przechowuje informacje dotyczące edycji, co pozwala na cofnięcie zapisanych zmian w przyszłości. Format HEIC jest standardowo wykorzystywany przez iPhone’y i iPady. Niestety jest na razie stosunkowo nowy, stąd zachowuje nieco mniejszą zgodność niż JPEG (z oprogramowaniem, platformami online itp.). Zawsze jednak można skorzystać z oprogramowania, które przekonwertuje HEIF na JPEG.
Kiedy stosować HEIC lub HEIF
- gdy zależy Ci na zdecydowanym obniżeniu rozmiarów plików, ale chcesz zachować ich bardzo dobrą jakość
- gdy wiesz, że w przyszłości będzie prawdopodobnie cofać edycję.
Jeśli fotografujesz i filmujesz przy użyciu iPhone’a, warto sprawdzić format HEIC.
MP4
Format, którego pełna nazwa brzmi MPEG-4, może zapisywać wideo, dźwięk, a także tekst. Jest powszechnie stosowany do nagrywania i strumieniowania. Stopień i jakość kompresji jest uzależniona od zastosowanych kodeków (to temat na osobny artykuł). MP4 zapewnia ogromną elastyczność, gdyż jest obsługiwany przez większość urządzeń i platform online.
Kiedy stosować MP4
- gdy potrzebujesz zachować wysoką jakość obrazu, ale jednocześnie potrzebujesz ograniczyć jego rozmiar
- gdy potrzebujesz maksymalnej zgodności z różnymi platformami i urządzeniami
- gdy streamujesz
MOV
MOV został opracowany przez Apple dla programu QuickTime, ale pomimo tego zachowuje dużą zgodność, przykładowo obsługiwany jest przez Facebooka czy YouTube. Pozwala na zachowanie dużo wyższej jakości obrazu – z drugiej strony takie pliki będą miały większe rozmiary. Podobnie jak w przypadku MP4 przy zapisie można używać różnych kodeków, które będą odpowiadały za zmienny stopień kompresji obrazu i dźwięku.
Kiedy stosować MOV
- gdy zależy Ci na dużo wyższej jakości obrazu i dźwięku
- gdy docelowo Twoje wideo ma być odtwarzane przykładowo na ekranie telewizora
MP3 (rozszerzenie .mp3)
W dużym uproszczeniu MP3 to taki JPEG dla dźwięku. To format, którego nazwę kojarzy niemal każdy – przeszedł nawet do potocznego języka (każdy szanujący się boomer używał przecież w latach 2000. „empertrójki” do słuchania muzyki). MP3 zrewolucjonizowało słuchanie muzyki, umożliwiając przesyłanie całych albumów w błyskawicznym czasie. Jest to jednak format, który poddaje dźwięk kompresji i jest stratny. Dlatego podobnie jak przy JPEG zbyt duża kompresja może spowodować zdecydowane pogorszenia jakości dźwięku. Jednakże wstępne ustawienia sprzętu i oprogramowania pozwalają na znalezienie optymalnego rozwiązania.
Kiedy używać MP3?
- gdy potrzebujesz uzyskać plik dźwiękowy do łatwej wysyłki i jego jakość nie jest priorytetem
- do wysyłania prewek nagrań
- do strumieniowania
- dla notatek głosowych
Pliki MP3 są świetnym rozwiązaniem przy zapisie notatek głosowych lub wykładów dyktafonem – wyśrubowana jakość nie jest wtedy głównym priorytetem.
WAV (rozszerzenie .wav)
Napisanie, że WAV jest takim RAWem w rejestratorach audio byłoby zbyt dużym uproszczeniem, ale z pewnością stanowi swoiste przeciwieństwo MP3. Przede wszystkim pozwala na bezstratny zapis audio, a więc niezbędny przy dalszej obróbce lub maksymalizowaniu jakości dźwięku. Niestety oznacza to duże pliki.
Kiedy stosować WAV?
- gdy potrzebujesz plików dźwiękowych o bardzo wysokiej jakości np. do dalszej edycji, publikacji, zapisu na płytach CD itp.
INSP i INSV (rozszerzenia .insp i .insv)
Są to formaty plików wykorzystywane przez kamery Insta360, które zapisują filmy i zdjęcia 360° (odpowiednio format INSV, który oznacza Insta360 Video i INSP, oznaczający Insta360 Photo). Można je odtwarzać w urządzeniach Insta360 i w specjalnym oprogramowaniu, udostępnianym przez producenta. Jest to raczej hermetyczne środowisko, ale na szczęście aplikacja Insta360 umożliwia łatwe konwertowanie obrazów do popularnych formatów, takich jak JPEG czy MP4.
Kiedy stosować INSP i INSV
- przynajmniej na razie w poszczególnych urządzeniach Insta360 użytkownicy nie mają specjalnego wyboru. Po prostu muszą nauczyć się obsługiwać takie pliki. Na szczęście wewnętrzne oprogramowanie pozwala przygotowywać multimedia z kamery Insta360 gotowe do publikacji.
Pliki INSV i INSP wykorzystywane są przykładowo przez kamerę Insta360 X3.
Podsumowanie
To kilka wybranych formatów plików, które najczęściej przewijają się w specyfikacjach aparatów, kamer, smartfonów, dronów, rejestratorów audio, dyktafonów itp. Jak widzisz, wszystkie mają swoje zastosowanie i dobrze dać sobie możliwość korzystania z różnych opcji. Dlatego szukaj sprzętu, który daje największą elastyczność w zakresie zapisu plików. Oczywiście można konwertować je na komputerze lub urządzeniu mobilnym, ale dużo łatwiej jest móc z nich skorzystać od razu w użytkowanym sprzęcie.
Podziel się w komentarzu, z jakich jeszcze plików korzystasz podczas filmowania, fotografowania czy rejestrowania audio.
