Niezależnie od tego czy filmujesz lustrzanką, czy profesjonalną kamerą filmową, zawsze będziesz potrzebował najważniejszego elementu składowego obrazu, czyli światła. Umiejętne posługiwanie się światłem na planie zdjęciowym potrafi być sztuką samą w sobie. Słaba wiedza natomiast potrafi zrujnować nawet najlepiej zapowiadający się film. W tym artykule podpowiem Ci, jak lepiej pracować ze światłem. Sprawdź, jakie zasady oświetleniowe powinieneś wziąć pod uwagę.
1. Rozpoznanie planu zdjęciowego
Jedną z głównych zasad przy nagrywaniu jakiegokolwiek utworu filmowego jest wcześniejsze pojawienie się na planie. Przebywając na terenie przyszłych zdjęć warto przyjrzeć mu się nie tylko pod kątem kadru i samej akcji, ale również pod kątem światła. Bardzo ważna jest pora dnia, w której przyjdzie nam nagrywać. Światło słoneczne bowiem jest najlepszym i niezastąpionym rodzajem oświetlenia. Czasem wystarczy tylko słońce i styropian lub inna powierzchnia odbijająca, i możemy uzyskać bardzo dobre rezultaty. Inaczej sprawa wygląda w pomieszczeniach. Warto z góry zaplanować, gdzie umieścić źródła świateł, aby dawały konkretny efekt. Jest wiele rodzajów pomieszczeń i czasem zdarza się, że nie sposób umieścić odpowiedniej ilości lamp na zbyt małej powierzchni. Wtedy kolejny raz z pomocą przychodzą płyty styropianowe lub białe blendy, które potrafią skutecznie zwiększać ilość źródeł światła.
Różne pory dnia stwarzają różne warunki oświetleniowe
2. Właściwe oświetlenie do właściwych okoliczności
Podczas filmowania za pomocą lustrzanki lub bezlusterkowca, w dość łatwy sposób można mieć bardzo mały i elastyczny zestaw do filmowania, który nie obciąża nas, ani nie spowalnia przy nagrywaniu. Możesz więc na samym aparacie umieścić małe światło ledowe, które w wielu przypadkach wystarczy. Jednak nie znaczy to, że takie minimalistyczne podejście należy stosować do wszystkich sytuacji zdjęciowych.
Mimo, iż lampy LED pomału zaczynają wypierać dotychczasowe formy oświetlenia, to jednak warto brać pod uwagę scenariusz, w jakim mamy się znaleźć podczas kręcenia. Jeśli bowiem potrzebujesz oświetlić dużą przestrzeń z najbardziej naturalnym wyglądem światła, to nadal nie ma nic lepszego niż lampa HMI z soczewką fresnela. Zawsze należy starać się dobierać oświetlenie do konkretnych okoliczności i rezultatów, które chce się uzyskać.
OŚWIETLENIE FILMOWE: Jakie lampy są najlepsze? Typowe rodzaje oświetlenia filmowego
3. Miękkie światło to podstawa
Jakość światła dzieli się na twarde i miękkie. Najłatwiej rozróżnić czy światło jest miękkie, czy twarde po cieniach. Jeśli cienie mają ostre krawędzie, to mamy do czynienia ze światłem twardym. Natomiast jeśli krawędzie cieni się rozmywają, wtedy mamy światło miękkie. Miękkie światło w filmie jest najczęściej wykorzystywane głównie dlatego, że ludzie w delikatnym świetle wyglądają najkorzystniej i przyjaźniej. Dlatego ważne jest, aby niezależnie od sprzętu, jaki mamy pod ręką, móc stworzyć miękkie światło.
Najprostszym sposobem na uzyskanie miękkiego światła jest użycie dyfuzora w postaci np. prześcieradła lub innego białego, przepuszczalnego materiału. Światło przechodzące przez taki materiał rozprasza się tworząc znacznie większe źródło światła. Innym rozwiązaniem może być tzw. softbox, czyli miękkie pudełko. Jest to rodzaj dyfuzora w kształcie pudełka, nakładany na lampę. Zastosowane w softbox tkaniny przepuszczają światło bardzo rozproszone, dając bardzo zmiękczone i rozmyte cienie. Przykładem takiego soft boxa jest Softbox Funsports HQ Terabox 210cm.
Kolejnym prostym rozwiązaniem może być po prostu odbicie światła od gładkiej powierzchni, np. białej ściany czy płyty styropianowej, o czym pisałem w punkcie pierwszym.
Miękkie światło na twarzy doskonale nadaje się do portretów.
Twarde światło nadaje więcej dramatyzmu i rzadko kiedy stosowane jest przy portretach.
4. Kolorowe folie
Kolorowe folie to nic innego jak półprzezroczyste, żaroodporne arkusze nakładane na lampy. Dzięki temu można w łatwy sposób zmienić barwę światła. Zabawa z kolorowymi foliami potrafi być bardzo fascynująca, jednak w praktyce należy umiejętnie je dobierać. Folie świetnie sprawdzają się przy korygowaniu temperatury barwowej lampy. Jeśli np. mamy lampę wolframową z typowym żółtym światłem, a chcemy uzyskać światło zimniejsze, dzienne, wtedy możemy zastosować folie niebieskie, o różnej barwie, która po nałożeniu na halogen da nam pożądaną barwę światła dziennego. Oczywiście działa to w obie strony. Czasem można użyć różnokolorowych folii do uzyskania konkretnych efektów, jednak warto mieć na uwadze, co będziemy oświetlać w ten sposób, ponieważ najczęstszym priorytetem jest zachowanie prawidłowej barwy skóry. Dlatego najczęściej jaskrawe kolory sprawdzają się jako dodatki do tła lub efekty w filmach fantastycznych.
Ważne, by przy portretach z użyciem folii na lampach pamiętać o poprawnym odwzorowaniu barwy skóry. Chociaż, zależy to oczywiście od wizji artystycznej.
5. Intensywność światła
Istnieje kilka sposobów na kontrolowanie intensywności światła. Powszechnie wiadome jest, że natężenie światła spada w miarę oddalania się źródła od obiektu. Dlatego najprościej jest zmieniać intensywność światła przez przybliżanie lub oddalanie lampy od oświetlanego obiektu. Wiele lamp ma możliwość przyciemniania za pomocą pokrętła. Należy jednak pamiętać, że lampy wolframowe wraz z przyciemnianiem stają się coraz bardziej czerwone.
Dobrym rozwiązaniem na zredukowanie intensywności światła jest folia neutralnej gęstości, czyli folie ND. Są to bezbarwne folie, które po nałożeniu na światło ograniczają jego przepływ. Jest to bardzo wygodna i niedroga forma redukcji natężenia światła w sytuacji, kiedy nie możemy przemieścić lamp. Folie ND występują w różnych wariantach gęstości czyli większej lub mniejszej przepuszczalności światła. Czasem można stosować kilka folii na raz aby znacznie zredukować światło do danej sceny.
Jeżeli masz do dyspozycji oświetlenie typu fresnel, dobrym rozwiązaniem na redukcję światła jest okrągła metalowa siatka. Umieszczona przed soczewką redukuje ilość przepływającego światła w zależności od gęstości oczek w siatce.
Oświetlenie na każdą kieszeń – kreatywne zastosowanie jednej lampy
6. Low key i High key
Kiedy w kadrze mamy zbyt wiele cieni i ciemnych miejsc, wtedy mamy do czynienia z low key, czyli mówiąc po Polsku z niską tonacją. Jeśli jednak tych cieni jest bardzo mało i przeważa intensywne oświetlenie, wtedy mamy wysoką tonację, czyli High key. Low key jest najczęściej stosowane przy horrorach, thrillerach czy poważnych tematach, nadając dużo głębokich cieni i tajemniczej atmosfery. High key natomiast stosuje się przy wesołych tematach, komediach, itp. Charakteryzuje się małą ilością cieni z niskim kontrastem.
Łatwym sposobem na uzyskanie Low key, np. przy wywiadach, jest umieszczenie osoby na czarnym tle i oświetlenie jej pod ostrym kątem z przodu oraz z twardym światłem z tyłu, które daje obrys postaci odcinając ją od tła.
Przy High key można zastosować technikę odwrotną, czyli na jasnym, najlepiej białym tle umieszczamy postać, która od przodu przy prawie frontalnym miękkim oświetleniu daje bardzo mało cienia oraz z tylnym miękkim światlem. Do tego można zmniejszyć kontrast.
Low key
High key
To podstawowe zasady oświetleniowe, które podczas filmowania należą do niezbędnych umiejętności operowania światłem przy każdej okazji. Jest wiele różnych technik oświetlania sceny, a każda zależy od tego, co chcemy uchwycić w kadrze, wlewając weń odpowiednią ilość i jakość światła.
Podstawy oświetlenia filmowego – charakterystyka światła a kreatywne sposoby oświetlenia postaci
Podstawy oświetlenia filmowego. Three Point Lighting z zestawem Rotolight NEO
