W każdej dziedzinie fotografii liczy się zarówno warsztat, umiejętności miękkie (np. komunikatywność), jak i dobór odpowiednich narzędzi. Nie inaczej jest również w przypadku street photo. W poprzednim odcinku serii artykułów, poświęconych fotografii ulicznej, omówiłem cechy właściwego aparatu, teraz przyszła kolej na dobór obiektywu. Jakie powinien mieć parametry obiektyw do fotografii ulicznej? Który model wybrać? Z jakich szkieł korzystają mistrzowie fotografii ulicznej? Ile obiektywów warto mieć w torbie? Na te i inne pytania odpowiadam w niniejszym artykule.
Czym fotografowali klasycy fotografii ulicznej?
Z przyczyn technologicznych prekursorzy street photo stosowali obiektywy stałoogniskowe. Oglądając ich fotografie można jednak postawić postawić tezę, że zoomy nie były im w ogóle potrzebne.
W dalszej części artykułu skupiam się w dużej mierze na wykorzystywanych w street photo ogniskowych. Pamiętaj, że w przypadku korzystania z matrycy APS-C lub Micro 4/3 konieczne jest zastosowanie tzw. mnożnika ogniskowej (współczynnika crop). Oznacza on konieczność pomnożenia lub podzielenia wartości ogniskowej tak, aby móc poznać odpowiadający kąt widzenia obiektywu dla formatu 35 mm. Dla przytaczanych w dalszej części przykładów wygląda to tak: dla matrycy APS-C należy podzielić wartość podawanej ogniskowej o współczynnik 1,5, a dla Micro 4/3 równy 2. Stąd dla tych formatów za standardowe obiektywy przyjmuje się odpowiednio te o ogniskowej 35 mm i 25 mm.
Część fotografów zaliczanych do kanonu fotografii ulicznej zajmowała się klasycznym fotoreportażem, tak jak np. Henri Cartier-Bresson. Z tą postacią kojarzony jest głównie obiektyw standardowy o ogniskowej 50 mm, który jest uważany za dający obraz najbardziej zbliżony do tego, jak widzi ludzkie oko. Autorytet francuskiego fotografa sprawił, że wiele początkujących „streetowców” postrzega ogniskową 50 mm jako jedyną właściwą. Warto jednak przed wydaniem takiego werdyktu zrozumieć, dlaczego w przypadku tego fotografa wybór padł na obiektyw o takiej charakterystyce. Henri Cartier-Bresson zapytany w wywiadzie dla New York Times o to, dlaczego najczęściej fotografuje przy użyciu ogniskowej 50 mm, wskazał na fakt, że jest to efekt kompromisu pomiędzy zbyt wąskim kątem widzenia krótkich teleobiektywów i zbyt płytką głębią ostrości a aż nadto szeroką perspektywą (w jego mniemaniu) uzyskiwaną przy pomocy np. ogniskowej 35 mm. Na wybór „50-tki” wpływa również fakt, że fotoreporter zaczynał jako malarz, stąd niechętnie odnosił się do zniekształceń perspektywy, które dostarczają szerokokątne obiektywy. W tym kontekście ujawnia się prawdziwy sens „widzenia zbliżonego do ludzkiego oka” – obiektyw 50 mm to najszerszy obiektyw pozbawiony zniekształceń geometrycznych.
Pierwszy aparat Leica Henriego Cartiera-Bressona z obiektywem 50 mm.
Standardowy obiektyw 50 mm (dla formatu 35 mm) należy również do ulubionych narzędzi Elliota Erwitta. Wykorzystywał go głównie do realizacji prywatnych projektów – w pracy fotoreportera używał różnorodnych instrumentów, obejmujących szeroki zakres ogniskowych. Jako że właśnie te „prywatne” zdjęcia stanowią obecnie kanon street photo, to warto z nich uczyć się operowania ogniskową 50 mm (choć „zawodowy” dorobek Elliota Erwitta jest równie imponujący). Poza obiektywem standardowym fotograf lubił korzystać z ogniskowej 90 mm. Vivian Maier również stosowała standardową optykę, choć użytkując średnioformatowy aparat Rolleiflex jego ogniskowa wynosiła 80 mm (odpowiada to 48 mm dla formatu małoobrazkowego).
Wyświetl ten post na Instagramie.
Wyświetl ten post na Instagramie.
Wyświetl ten post na Instagramie.
Chociaż 50-tki mają wpływowych promotorów, to nie zmienia faktu, że równie popularną ogniskową jest 35 mm (lub jeszcze szersze). Do jej entuzjastów należeli m.in. Saul Leiter czy Joel Meyerowitz. Gary Winongrad, kolejna ważna postać dla street photo, korzystał najczęściej z obiektywu 28 mm.
Z jakich obiektywów korzystają współcześni mistrzowie street photo?
Fotografia, jak mało która dziedzina sztuki, związana jest z technologią. Widać to na przykładzie fotografii ulicznej, gdzie nowe urządzenia, takie jak np. smartfony czy bezlusterkowce nadały jej rozpęd. Ta zmiana miała wpływ także na stosowane obiektywy.
Jak na razie fotografowie uliczni korzystający ze smartfonów muszą korzystać z jednego obiektywu (z pewnością w przyszłości ulegnie to zmianie i będą mogli swobodnie zmieniać szkła, tak jak użytkownicy aparatów systemowych). Na tę chwilę jednak rozwiązaniem tego problemu jest korzystanie z urządzeń oferujących 2 obiektywy (szerokokątny i tele), takich jak np. iPhone X lub zastosowanie dodatkowych obiektywów, takich jak np. BlitzWolf BW-LS4 3X HD.
Stałoogniskowe obiektywy wciąż cieszą się popularnością wśród fotografów ulicznych, ale obecnie korzystają oni częściej z obiektywów zmiennoogniskowych. Spowodowane jest to przede wszystkim możliwościami technologicznymi, które pozwalają tworzyć coraz doskonalsze konstrukcje typu zoom. Oczywiście nadal przewaga w jakości obrazu dostarczanej przez obiektywy stałoogniskowe jest przeważająca, ale charakterystyka street photo pozwala pójść na pewien kompromis. Wśród współczesnych fotografów korzystających na co dzień z obiektywów zmiennogniskowych można wymienić Petera Koola, który fotografuje głównie przy pomocy Canona 17-40 mm f/4L EF USM i Nilsa Jorgensena, posługującego się Nikkorem 24-120 mm f/4 G AF-S ED VR. Jak widać w przypadku tego drugiego fotografa, obecnie wielu profesjonalistów stawia na uniwersalne rozwiązania, chcąc korzystać zarówno z szerokich planów i dużych zbliżeń.
Wyświetl ten post na Instagramie.
Jaki powinien być idealny obiektyw do fotografii ulicznej?
Sugerując się tym, czego używają klasyczni i współcześni mistrzowie trudno odpowiedzieć jednoznacznienie na powyższe pytanie. Najwięcej wątpliwości budzi podjęcie decyzji – stałka czy zoom? Jeżeli jesteś początkującym fotografem ulicznym polecałbym zdecydowanie się na obiektyw zmiennoogniskowy. Pozwoli Ci spróbować różnych punktów widzenia i dowiedzieć się, która ogniskowa odpowiada Twojemu stylowi. Gdy popracujesz nieco dłużej z takim obiektywem, możesz przeanalizować, z której ogniskowej korzystasz najczęściej i ewentualnie zdecydować się na stałkę, która daje dużo lepszą jakość.
Na ulicy przydatne mogą być różne ogniskowe. Niekiedy chce się zmieścić w jednym kadrze kilka planów – wtedy przydatne są obiektywy szerokokątne. Powyższa fotografia została wykonana obiektywem szerokokątnym o ogniskowej 15 mm zamocowanym na aparacie w systemie Micro 4/3 (stąd kąt widzenia odpowiada obiektywowi 30 mm dla formatu małoobrazkowego).
Zdarzają się również sytuacje, w których wydarzenia dzieją się nieco dalej od fotografa i nie ma już czasu na zmniejszenie dystansu. Wtedy przydatne są nieco dłuższe obiektywy.
Poza wyborem pomiędzy typem obiektywu i ogniskową pozostaje jeszcze kilka kwestii, o których należy pamiętać. Fotograf uliczny powinien mieć sprzęt zawsze przy sobie, stąd podobnie jak w przypadku aparatu, obiektyw powinien charakteryzować się kompaktowymi rozmiarami i niską wagą. Na szczęście w przypadku wyboru bezlusterkowca, większość obiektywów spełnia ten warunek, chociaż konstrukcje typu pancake szczególnie wyróżniają się pod tym względem.
Porównując gabaryty Tamrona 24-70 mm f/2.8 Di VC USD G2 do lustrzanek pełnoklatkowych i Olympusa M.ZUIKO DIGITAL ED 12-40 mm f/2.8 PRO do bezlusterkowców Micro 4/3 widać bardzo wyraźnie, który system będzie bardziej praktyczny przy street photo.
Każdy fotograf chce dysponować jasnym obiektywem – nie inaczej jest w przypadku „streetowców”. Jeżeli jednak budżet nie pozwala, sprawdzić się może także nieco ciemniejsza konstrukcja. Wszystko za sprawą częstego przymykania przysłony w celu zwiększenia głębi ostrości, do której dąży się w celu zwiększenia szans na złapanie ostrości i właściwego oddania szerokich planów (do tych zagadnień wrócę jeszcze w ostatniej części serii artykułów, gdy poświęcę więcej miejsca technice fotografowania). Obiektyw o światłosile f/5.6 nie jest więc skazany na porażkę, aczkolwiek w miarę możliwości zawsze lepiej dysponować jaśniejszym obiektywem. Poza tym warto pamiętać także o innych kwestiach, które dotyczą właściwie wszystkich obiektywów, choć są szczególnie ważne w street photo:
- doskonały system AF: na ulicy akcja dzieje się naprawdę szybko, stąd automatyka ostrości musi działać natychmiastowo i bez zarzutu,
- dobra praca pod światło i w trudnych warunkach oświetleniowych: w fotografii ulicznej nie ma zazwyczaj miejsca na ustawianie sceny, stąd konieczne jest radzenie sobie w każdej sytuacji,
- uszczelniona konstrukcja: Fotografując na ulicy, często w nieprzewidywalnych warunkach, dobrze jest korzystać z uszczelnionych obiektywów. Dzięki temu nie musisz chować się do wnętrz w przypadku zmiany warunków atmosferycznych.
Chociaż w street photo ważne jest korzystanie z ultra szybkiego i precyzyjnego systemu AF, to wielokrotnie przydaje się także tryb ręcznego ostrzenia. Skala ostrości pozwala ustawić i zablokować ten parametr w odpowiednim położeniu.
Dobra praca pod światło to jedno, ale wykorzystanie osłony przeciwsłonecznej może dodatkowo wpłynąć na poprawę jakości zdjęć, eliminując refleksy. Czasami jednak taki efekt jest wskazany, niemniej warto mieć takie akcesorium w zanadrzu.
Poniżej znajdziesz kilka przykładowych modeli obiektywów, które sprawdzą się w fotografii ulicznej.
Olympus M.ZUIKO DIGITAL 25 mm f/1.8
Standardowy obiektyw w systemie Micro 4/3 świetnie komponujący się z kompaktowymi bezlusterkowcami z serii OMD. Dzięki temu połączeniu stworzysz znakomity zestaw do fotografii ulicznej.
Olympus M.ZUIKO DIGITAL ED 12-40 mm f/2.8 PRO
Zakres ogniskowych tego obiektywu odpowiada 24-80 mm dla formatu małoobrazkowego, stąd umożliwia użycie szerokiego kąta i standardowej ogniskowej, jednocześnie pozwalając na „zbliżenie się” do sceny w razie potrzeby. Obiektyw posiada także inne cechy, które powinien mieć instrument do street photo – m.in. świetną jakość, kompaktowe rozmiary, stałą światłosiłę i uszczelnioną konstrukcję.
Canon 17-40 mm f/4L EF USM
Obiektywem tym posługuje się Peter Kool, stąd warto mu się przyjrzeć. Należy od do serii obiektywów L, co zapewnia najwyższą jakość, która spełni oczekiwania wymagających fotografów. W fotografii ulicznej przewagę da ultracichy silnik AF USM.
NIKKOR Z 24-70MM F/4 S
Ciekawą propozycję stanowi także obiektyw należący do systemu Z firmy Nikon. Oferuje znakomitą jakość obrazowania i został opracowany dla pełnoklatkowych bezlusterkowców Nikona. System Z pozwala dodatkowo na współpracę z obiektywami F (przy użyciu adaptera), co poszerza jego możliwości podczas realizowania zdjęć na ulicach.
Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na ważną kwestię – świadomość związaną z doborem i wykorzystaniem narzędzi. Wszyscy mistrzowie ją posiadali, wybierając sprzęt zgodnie z tym, co pragnęli osiągnąć (lub czego uniknąć, jak w przypadku Herniego Cartiera-Bressona). Świetnym przykładem jest Vivian Meier, której ulubionym aparatem był Rollefleix, ze względu na dyskrecję, którą zapewniał podczas fotografowania (kadrowanie odbywało się poprzez kominek umieszczony u góry aparatu, tak że mógł zwisać na szyi, nie zdradzając faktu, że fotograf wykonuje zdjęcie). Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie obiektywów, zostaw je w komentarzu – postaram się pomóc. W kolejnej części serii poświęconej street photo przedstawię rozwiązania, które ułatwią noszenie sprzętu i zwiększą komfort oraz efektywność w trakcie fotografowania na ulicy.
