Trzymaj poziom! W jaki sposób wykorzystać poziomicę i wykonywać proste zdjęcia?

2

Utrzymywanie poziomu w fotografii najczęściej kojarzymy z wykonywaniem wysokiej jakości zdjęć, jednakże aby tak było, istotnym elementem jest unikanie przekrzywienia aparatu, szczególnie w przypadku fotografii architektury, krajobrazowej czy podczas wykonywania panoram. Jeżeli chcesz się dowiedzieć, w jakich sytuacjach przydatna jest poziomica, jakie akcesoria będą pomocne podczas eliminowania krzywizn w trakcie fotografowania oraz jak sobie z nimi poradzić w procesie postprodukcji, zapraszam do zapoznania się z artykułem.

Kiedy fotografowi potrzebna jest poziomica?

Jednym z podstawowych zastosowań w fotografii dla poziomicy jest ustawienie prostej linii horyzontu, która stanowi, choćby nieświadomy, punkt odniesienia dla reszty obrazu. Przekrzywienie kadru względem widnokręgu jest poważnym błędem i nie świadczy najlepiej o autorze fotografii. Prosta linia horyzontu to zasada, którą rzadko kiedy można złamać – i jeśli już, to tylko z pełną świadomością, jak istotną rolę odgrywa prosty widnokrąg.

Ponadto wypoziomowanie linii horyzontu ma bardzo duże znaczenie przy tworzeniu panoramy, gdzie przekrzywienie aparatu może powodować trudności podczas składania końcowego obrazu (lub nawet sprawić, że będzie to niemożliwe). Programy graficzne umożliwiają łatwe wyprostowanie zdjęcia, jednakże konieczne jest wtedy obcięcie jego części, co może w znacznym stopniu wpłynąć na kadr. Na szczęście zadbanie o odpowiednie ustawienie linii horyzontu podczas fotografowania jest niezwykle proste, o czym przekonasz się w dalszej części artykułu.

poziomnice morze prosty horyzont

Prosty horyzont jest niezwykle istotny w fotografii krajobrazowej, jednakże zasada ta bywa często ignorowana przez początkujących fotografów. / autor: Mikołaj Konkiewicz

Poziomica przydaje się również w fotografii architektury. Pozwala na równoległe ustawienie płaszczyzny matrycy aparatu do płaszczyzny budynku, dzięki czemu unikniesz zbiegu pionowych linii i efektu „walącego się” budynku. Oczywiście zdarzają się sytuacje, gdy odejście od tej zasady daje ciekawe rezultaty, jednakże wymaga to pewnej świadomości fotograficznej i odpowiedniego uzasadnienia, gdyż w przeciwnym wypadku stanowi jedynie błąd i mówi odbiorcy o brakach warsztatowych autora, a nie o jego kreatywności. W przypadku wykonywania zdjęć budynków czy wnętrz, szczególnie na użytek komercyjny lub prezentacyjny, dbanie o odpowiednie ustawienie perspektywy pozwala na m.in. nadanie większej harmonii fotografowanej architekturze.

poziomica fotograficzna prokop strzelno

Po lewej: Kościół Św. Prokopa w Strzelnie sfotografowany z aparatem trzymanym „krzywo”. Wyraźny jest efekt „walącego się” budynku. Po prawej: Fotografia tego samego budynku wykonana aparatem trzymanym prosto. W tej wersji zdjęcie jest pozbawione niepotrzebnego napięcia, a budowla cechuje się większą harmonią. / autor: Mikołaj Konkiewicz

Czasami do wykonania zaplanowanego kadru konieczne jest przechylenie aparatu. W takiej sytuacji korekcji perspektywy można dokonać  za pomocą obiektywu typu tilt & shift, jednakże cena takiego szkła jest dosyć wysoka, stąd adresowany jest do osób, których głównym zajęciem jest fotografia architektury. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat tej dziedziny fotografii, zapoznaj się z artykułem 10 przydatnych narzędzi do fotografowania architektury.

poziomnica fotografia architektura przechylenie

Czasami „krzywe” ustawienie aparatu i spojrzenie w górę może dać ciekawe efekty, umożliwiające pokazanie np. konfrontacji pomiędzy starym i nowym budownictwem. / autor: Mikołaj Konkiewicz

Pamiętaj również, że „proste linie w kadrze” są uzależnione od właściwości obiektywu. Szerokokątne obiektywy, szczególnie te charakteryzujące się słabszymi parametrami, mają skłonność do tworzenia dystorsji, czyli tzw. „efektu beczki”. Więcej na ten temat możesz przeczytać tutaj – Jaką ogniskową obiektywu wybrać? Poznaj najpopularniejsze ogniskowe, ich zastosowanie oraz wady i zalety.

Kwestia prostego trzymania aparatu może dotyczyć także innych rodzajów fotografii, jednakże w wielu przypadkach, np. podczas fotografowania dynamicznych scen, utrzymanie poziomu może być trudne. W tej sytuacji pozostaje wykorzystanie możliwości cyfrowej ciemni. Aby uniknąć usunięcia fragmentu obrazu, warto kadrować nieco „szerzej”.

Na koniec pamiętaj, że przechylenie aparatu w pionie może dodać scenie dynamizmu, warto więc poeksperymentować i nie trzymać się zasad zbyt kurczowo. Niekiedy zdarzają się sytuacje, że lepiej jest zignorować, co wskazuje poziomica i zrobić zdjęcie krzywe, zamiast w ogóle nie naciskać spustu migawki.

Rodzaje poziomic dla fotografów

Poziomica w aparacie – poziomica elektroniczna

Wiele modeli aparatów posiada poziomicę elektroniczną, którą można wyświetlić podczas wykonywania zdjęć. Należą do nich m.in. Pentax K-70, Olympus OMD E-M10, Canon EOS 7D Mark II czy Sony A77. Sposób wyświetlania i ilość osi poziomicy zależy od konkretnego modelu aparatu.

poziomnica fotografia olympus omd em-5

Aparat Olympus OMD E-M5 posiada poziomicę elektroniczną, która oznacza na zielono proste położenie płaszczyzn aparatu, a także wskazuje ile wynosi odchylenie, co bywa przydatne podczas niektórych realizacji. / autor: Mikołaj Konkiewicz

Zaletą takiego rozwiązania jest to, że sygnalizuje ona odpowiednim komunikatem, kiedy aparat jest prosto, co daje pewność podczas ustawiania płaszczyzny. Dodatkowo poziomica elektroniczna jest zawsze pod ręką i można jej używać bez przeszkód podczas fotografowania w nocy, a ponadto w trakcie pracy możliwe jest ciągłe obserwowanie przez wizjer lub wyświetlacz fotografowanej sceny. Niestety, posiada również wady – podczas korzystania przesłania część kadru, zwiększa zużycie baterii, a dodatkowo zdarza się, że trzeba ją skalibrować. No i oczywiście może być tak, że Twój aparat nie posiada takiej funkcji.

Poziomica w statywie i głowicy

Większość statywów jest wyposażona w poziomicę, jednakże do ustawienia prosto aparatu potrzebna jest poziomica zlokalizowana w głowicy statywowej, tak jak np. w Triopo KJ-1, Triopo B-1 lub Benro Video S4. Liczba osi uzależniona jest od modelu głowicy. Niektóre posiadają podświetlaną lub fluorescencyjną poziomicę, co jest bardzo przydatne podczas fotografowania po zmroku. Poziomica może być także zlokalizowana w szybkozłącze lub adapterze. Do zalet takich poziomic należy łatwość obsługi i brak zużycia energii, jednakże są użyteczne tylko podczas wykonywania zdjęć przy użyciu statywu.

Manfrotto Adapter MN394

Manfrotto Adapter MN394 / źródło: www.cyfrowe.pl

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat poziomic zlokalizowanych w głowicach statywowych, zajrzyj do artykułu Co musisz wiedzieć o głowicach do statywu, żeby nie żałować zakupu?

Poziomica mocowana na gorącej stopce aparatu

Prostym rozwiązaniem kwestii odpowiedniego ustawienia płaszczyzny aparatu jest zastosowanie poziomicy mocowanej na złączu gorącej stopki aparatu. To niezwykle praktyczne akcesorium jest tanie, uniwersalne i łatwo dostępne. W sprzedaży oferowane są dwu i trzyosiowe poziomice. Ciekawym rozwiązaniem jest też zakupienie zaślepki na gorącą stopkę aparatu zawierającą poziomicę.

poziomnica fotografia Phottix 3D

Poziomica mocowana na gorącej stopce aparatu Phottix 3D. / źródło: www.cyfrowe.pl

FoxFoto zaślepka na gorącą stopkę

Zaślepka na gorącą stopkę z wbudowaną poziomicą. / źródło: www.cyfrowe.pl

Największą zaletą tych akcesoriów jest cena – w przypadku, gdy nie masz aparatu z poziomicą elektroniczną i odpowiedniego statywu – tego rodzaju poziomica będzie najtańszym rozwiązaniem. Dodatkowo można ją wykorzystać podczas wykonywania zdjęć z ręki. Do jej wad należy fakt, że podczas korzystania z niej, nie można używać innych urządzeń wykorzystujących złącze gorącej stopki. Ponadto trzeba zawsze pamiętać, by zabrać ją na sesję. Mimo to warto nabyć taką poziomicę, nawet w przypadku posiadania elektronicznej lub statywowej, tak aby zachować jak największą elastyczność podczas pracy.

Wyrównywanie płaszczyzny w cyfrowej ciemni

Najrozsądniejszym rozwiązaniem jest zadbanie o odpowiednie ustawienie płaszczyzny aparatu na etapie wykonywania fotografii, jednakże zdarzają się sytuacje, gdy coś pójdzie nie tak lub zwyczajnie zapomnimy zabrać poziomicę na sesję (lub uruchomić elektroniczną). Pomimo, że lepiej wystrzegać się takich błędów, w tej sytuacji nie wszystko jest stracone. Z pomocą przychodzą programy graficzne.

Narzędzie miarka (ruler tool) w Adobe Photoshop i Adobe Ligthroom

Adobe Photoshop i Adobe Lightroom posiadają narzędzie miarka (ruler tool), które umożliwia łatwe wyprostowanie zdjęcia. Jego działanie jest niezwykle intuicyjne. Wystarczy narysować odcinek wzdłuż linii, która powinna być prosta na zdjęciu, a następnie zatwierdzić operację. Dostęp do miarki (ruler tool) można uzyskać także poprzez wciśnięcie klawisza Ctrl podczas kadrowania zdjęcia (za pomocą narzędzia kadrowanie/crop).

Niekiedy, aby uzyskać najlepsze rezultaty będzie potrzebna drobna korekta ręczna. Możesz tego dokonać poprzez obrót ramki kadrowania. W trakcie jej obracania wyświetlą się linie pomocnicze, które mogą stanowić punkt odniesienia.

Narzędzie miarka (rurel tool) działa bardzo intuicyjnie.

Narzędzie miarka (ruler tool) działa bardzo intuicyjnie.

poziomnica fotograficzna miarka rurel tool photoshop

W przypadku prostowania horyzontu narzędzie miarka (ruler tool) działa na tyle sprawnie, że nie ma konieczności dokonywania ręcznej korekty. Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że ludzie usytuowani w prawym dolnym rogu znajdują się bardzo blisko brzegu fotografii i przy większym pierwotnym przechyleniu zdjęcia mogłoby dojść do przycięcia tego fragmentu fotografii. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest pilnowanie prostego kadru na etapie wykonywania zdjęcia, w czym bardzo pomocna jest poziomica.

Korekta perspektywy za pomocą filtra korekta obiektywu (lens correction) w Adobe Photoshop

Filtr korekta obiektywu (lens correction) dostępny w Adobe Photoshop i Adobe Lightroom umożliwia eliminowanie krzywizn powstałych podczas wykonywania zdjęcia. Zasada jego działania jest dosyć prosta i opiera się na odpowiednim ustawienie parametrów za pomocą suwaków, jednakże sam efekt końcowy uzależniony jest od wielu czynników, takich jak stopień odchylenia, użyta ogniskowa itp. Dlatego finalny rezultat należy wypracować samodzielnie i indywidualnie dla każdej fotografii, dokonując korekty do momentu, gdy efekty pracy filtra będą satysfakcjonujące.

„Ratowanie” zdjęcia za pomocą tej funkcji posiada istotne wady. W przypadku niektórych zdjęć osiągnięcie zadowalających rezultatów może okazać się czasochłonne i trudne (a wręcz niemożliwe). Ponadto korekta za pomocą filtra wymusza dodatkowe kadrowanie zdjęcia, co może powodować utratę istotnej części obrazu i zaburzenie kompozycji. Używanie tego narzędzia powoduje także spadek jakości obrazu. Dlatego dużo prostszym rozwiązaniem jest zadbanie o wykonanie prostego zdjęcia. Nie zmienia to faktu, że umiejętność korekty perspektywy w cyfrowej ciemni jest przydatna.

poziomnica fotografia korekcja obiektywu photoshop

Aby skorzystać z filtra obiektywu (lens correction) należy otworzyć zdjęcie i wybrać to narzędzie. Po prawej znajdują się suwaki umożliwiające korekcję wad obiektywu.

poziomnica fotografia korekcja obiektywu photoshop

W celu wykonania korekty perspektywy zaznacz opcję pokaż siatkę i za pomocą suwaka przekształć -> perspektywa pionowa (transform -> vertical perspective) dokonaj operacji, sprawdzając przy tym, czy linie pionowe na zdjęciu są równoległe do linii wyświetlonej siatki. Aby osiągnąć jak najlepsze efekty konieczne może być użycie pozostałych suwaków, dlatego warto zapoznać się z nimi. Jak widać, korzystanie z filtra wymusza ponowne skadrowanie zdjęcia.

poziomnica fotografia korekcja obiektywu photoshop

Efekt końcowy można uznać za zadowalający, chociaż widać pewne wady. Można próbować je wyeliminować w procesie dalszej obróbki zdjęcia, ja jednak wolę zdjęcie w wersji, która została odpowiednio wypoziomowana już na etapie fotografowania. Dlatego poziomica stanowi jedno z moich ulubionych akcesoriów. / autor: Mikołaj Konkiewicz

Mam nadzieję, że teraz krzywy horyzont lub „walące się” budynki nie będą dla Ciebie problemem. W razie gdybyś miał pytania związane z tą tematyką śmiało pisz w komentarzu, z chęcią odpowiem i spróbuję rozwiać wszelkie wątpliwości.

Podziel się w komentarzu, która poziomica jest dla Ciebie najwygodniejsza w użyciu.

Zapraszam do śledzenia bloga i zapisania się do newslettera, aby być na bieżąco z naszymi poradnikami, inspiracjami i testami.

Podziel się.

O Autorze

Gdy robię zdjęcia, to zajmuję się fotografią reportażową, teatralną i artystyczną. Gdy piszę o zdjęciach, to zastanawiam się, jak wpływają one na odbiorców, co robić, by robić jej bardziej świadomie i jakie możliwości daje sprzęt. Poza tym piszę wiersze i jak dotąd w druku ukazały się moje dwie książki z poezją. Ukończyłem studia magisterskie na kierunku Fotografia na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Jestem laureatem konkursów fotograficznych i poetyckich, uczestnikiem wystaw, festiwali i publikacji poświęconych fotografii.

2 komentarze

Zostaw komentarz

izmir escort