Wybierając odpowiedni aparat, obiektyw i inny osprzęt, nie można zapominać o kluczowym elemencie wszystkich dobrych zdjęć, niezależnie od tego czym zostały zrobione – odpowiedniej kompozycji. Pozwala ona opowiadać za pomocą obrazów, przyciągać widza, wywoływać emocje, budować napięcie lub wprowadzać harmonię. Przejmując kontrolę nad tym, co dzieje się na fotografii, warto poznać 5 prostych zasad kompozycji. Pomogą one poprawić jakość własnych zdjęć i staną się dobrym wstępem do fascynującego świata kompozycji.
1. Zasada złotego i trójpodziału
Zasada trójpodziału jest jedną z podstawowych wskazówek, które można dać w kwestii komponowania fotografii. W skrócie chodzi w niej o to, aby podzielić kadr za pomocą linii na 3 równe części (względem dłuższego i krótszego boku), co w konsekwencji daje 9 równych prostokątów. W miejscach, w których owe linie krzyżują się, powstają tzw. mocne punkty obrazu. Umiejscowienie w nich ważnych elementów zdjęcia zwiększa ich atrakcyjność wizualną.
Czerwone punkty wyznaczają tzw. mocne punkty obrazu. Gdybym psa umieścił w centralnym miejscu kadru, zdjęcie z pewnością miałoby mniejsze oddziaływanie. Warto zwrócić uwagę na to, że również pustka ulicy jest ważnym elementem historii.
autor: Mikołaj Konkiewicz
Zasada złotego podziału jest inaczej nazywana boską proporcją i wykorzystywana jest niemal w każdej dziedzinie sztuki. Opiera się na zasadzie, w której odcinek został tak podzielony, że stosunek sumy tych dwóch części do krótszego fragmentu jest równy stosunkowi krótszej części do dłuższej. Brzmi skomplikowanie? Zrozumienie ułatwia rysunek i zapis algebraiczny:
Zresztą i tak podczas fotografowania trudno obliczać proporcje fragmentów odcinków, warto więc przyjąć złoty podział za punkt wyjścia. Zobaczysz, że zaczniesz stosować go intuicyjnie, gdyż płynące z niego poczucie harmonii nie wymaga szczególnego zamiłowania do matematyki. Wyjątkowo ciekawe jest wykorzystanie tej zasady przy innych sposobach podziału kadru – np. za pomocą linii diagonalnych czy tzw. złotej spirali.
Jak widać linie poprowadzone zgodnie z zasadami złotego podziału nieco inaczej dzielą obraz w porównaniu do trójpodziału. Programy graficzne umożliwiają wyświetlanie linii pomocniczych, wyznaczających kompozycje wg różnych metod.
Aparaty o dużych matrycach i dużej rozdzielczości obrazu umożliwiają łatwe kadrowanie w procesie edycji bez znacznej utraty jakości zdjęć. Wtedy na ekranie monitora komputera można z łatwością zdecydować, jak ostatecznie ma wyglądać kadr. Zaleca się jednak stosowanie tego jako dopełnienie wizji na dane zdjęcie, a nie myślenie o kompozycji wyłącznie po naciśnięciu spustu migawki.
Złoty podział służy również do wyznaczania złotej spirali. Może ona budować cały kadr, ale również można ją potraktować nieco luźniej, wpisując ją w pewien obszar obrazu. Jak widać na zdjęciu otwierającym ten artykuł, złoty podział można także znaleźć w przyrodzie.
W menu większości lustrzanek i bezlusterkowców dostępne są linie pomocnicze, które ułatwiają komponowanie. Odpowiadają one np. zasadzie trójpodziału. Przykładowo w aparatach FujiFilm znajdziesz je w menu konfiguracji ekranu w zakładce Wspomaganie Kadrowania.
Większość aparatów umożliwia wyświetlenie pomocniczej siatki i linii opartych o zasadę złotego i trójpodziału. Taka funkcja może być bardzo pomocna podczas stawiania pierwszych kroków w świecie fotografii, jednakże należy uważać, aby nie stała się zbyt ograniczająca. Możesz ją dodatkowo wykorzystać, gdy chcesz wykadrować w zbliżony sposób różne sceny.
2. Wykorzystaj linie w kompozycji!
W kadrze mogą znajdować się wyraźne linie, wyznaczone przez kształty obiektów. Do najbardziej typowych linii pojawiających się na fotografiach, należą horyzont, rzeki i drogi. Wykorzystaj je, aby odpowiednio poprowadzić wzrok widza np. w głąb obrazu. Oko przeskakuje po liniach, dlatego przemyślane ich ułożenie może pokierować przez kolejne punkty opowiadanej historii. Linie budują również odpowiednią perspektywę i wprowadzają wrażenie trójwymiarowości m.in. poprzez stworzenie efektu głębi.
Zdjęcie prezentujące miejski krajobraz jest dobrym przykładem tego, jak oko wędruje wzdłuż linii. Najpierw wzrok prowadzą smugi światła na drogach, a następnie przeskakuje na pionowe linie budynków.
Linie wprowadzają głębie i trójwymiar.
Gdy w kadrze znajduje się dużo linii, ich uporządkowanie ułatwiają głowice 3-kierunkowe. Ogólnie początkowo pracowanie ze statywem jest pomocne w budowaniu bardziej świadomych, precyzyjniej skomponowanych kadrów. Wynika to z tego, iż z konieczności fotografowanie z pomocą statywu spowalnia ten proces i ułatwia skupienie się na drobiazgach.
Linie wyobrażone są to takie, które nie wynikają z charakteru fotografowanej materii, a jedynie z zachodzących relacji między obiektami. Najlepszym przykładem jest linia wzroku, która nie jest rzeczywistym odcinkiem, a jedynie dopowiedzeniem. Jednakże te interpretacje są niezwykle istotne, a oko naturalnie podążą za cudzym spojrzeniem. Należy o tym pamiętać podczas kadrowania – przede wszystkim zostawiając nieco wolnej przestrzeni w kierunku, w którym spogląda model.
Czasami linie na zdjęciu są jedynie wyobrażone, domyślne. Na powyższej fotografii wzrok widza przyciąga najpierw spojrzenie kobiety, by następnie podążyć do mężczyzny po prawej. Dalej oko podąża wzdłuż linii wzroku siedzącego mężczyzny, przez co skupia się ostatecznie na zegarmistrzu.
Wielopłaszczyznowe kompozycje, w których wzrok wędruje pomiędzy planami i jest mocne wrażenie głębi umożliwiają budowanie obiektywy szerokokątne.
3. Złap rytm!
Powtarzające się wzory są bardzo atrakcyjne wizualnie, a dodatkowo wprowadzają harmonię. Obraz skomponowany na ich podstawie może być niezwykle graficzny.
Łącząc rytm z wykorzystaniem linii, stworzysz ciekawe obrazy.
Rytmiczny wzór buduje bardzo ciekawe kompozycje. Warto przy tym mieć na uwadze, że element wyłamujący się ze wzoru, stanie się kluczowym punktem obrazu. Można to z powodzeniem wykorzystać, podczas opowiadania historii obrazem.
4. Zachowaj równowagę!
Umieszczając poszczególne elementy w kadrze, zadbaj o to, aby były zrównoważone. Najprostszym przykładem obrazu, zachowującego równowagę, jest kompozycja symetryczna. Obraz taki jest bardzo harmonijny, ale rozwiązanie to jest na tyle specyficzne, że w większości wypadków trzeba sięgnąć po inne środki. Dbając o równowagę na asymetrycznych zdjęciach, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim ciężar wizualny poszczególnych elementów. Jest to bardzo rozbudowana kwestia, gdyż zawsze trzeba przemyśleć, co znajduje się na zdjęciu. Gdy po lewej stronie umieścimy człowieka, warto zastanowić się nad tym, co będzie stanowić odpowiednią przeciwwagę. Opcji jest sporo, gdyż może to być drugi model lub nawet pusta przestrzeń – przykładem jest fotografia, która przedstawia podróżnika z plecakiem. Jeżeli lewa strona obrazu nic nie wnosi i dodatkowo, któraś ze stron przeważa, to może warto je skadrować.
Teoretycznie najważniejszy element obrazu jest w mocnym punkcie, ale jednak coś na tym zdjęciu nie gra. Ewidentnie widać, że lewa strona obrazu przeważa nad prawą.
Zmiana kadrowania sprawia, że zdjęcie staje się bardziej harmonijne. W tej wersji kwiaty równoważą pszczołę. W przeciwieństwie do przykładu z liniami prowadzącymi wzrok powyższa fotografia jest przykładem obrazu zarejestrowanego obiektywem tele – widać wyraźnie spłaszczenie perspektywy.
5. Wprowadź skalę!
Wprowadzenie do fotografii obiektu, który ma znane widzowi rozmiary, może wzbogacić wydźwięk zdjęcia. Oczywiście nie zawsze jest to pożądane, ale w wielu wypadkach taki zabieg dodaje np. majestatu krajobrazowi lub ożywia scenerie miejskie.
Umieszczenie obiektu o znanym widzowi rozmiarze pozwala wprowadzić skalę. Takim elementem jest sylwetka człowieka. Dodatkowo ma duży ciężar wizualny, więc często wzbogaca obraz. Ponadto na powyższym zdjęciu zastosowanie ma zasada równowagi, wprowadzona za pomocą kontrastu.
Polecane książki
Kompozycja obrazu to bardzo szeroki temat. Każda z powyższych wskazówek jest tak naprawdę wycinkiem większej całości. Jednakże warto je przyswoić, aby już dziś zacząć wykonywać lepsze zdjęcia. Jeżeli chcesz pogłębić swoją wiedzę z zakresu kompozycji, zajrzyj do poniższych książek, które w ciekawy i bogaty sposób omawiają tę tematykę:
Książki to niezastąpione źródło wiedzy w każdym temacie. Zajrzyj do naszego działu literatura, w którym znajdziesz ciekawe pozycje poruszające różne zagadnienia związane z fotografowaniem – także komponowanie zdjęć.
- Bryan Peterson – Kompozycja bez tajemnic
- Bryan Peterson – Kreatywna fotografia bez tajemnic. Design, kolor i kompozycja w fotografii. Wydanie uaktualnione.
- Bryan Peterson – Kolor bez tajemnic. Kolor, kompozycja i ekspozycja w tworzeniu żywych zdjęć
Dzięki temu nie przegapisz nowych artykułów, jako pierwszy dowiesz się o darmowych warsztatach foto-video i zgarniesz najlepsze rabaty na zakupy w Cyfrowe.pl! Nie martw się, nie wysyłamy spamu, ani nie piszemy codziennie :) Tylko wartościowe treści!
3 komentarze
Faktycznie te pięć podstawowych zasad każdy powinien znać, jednak czasem stworzenie zdjęcia zaprzeczającego ich regułom, może mieć bardzo ciekawy efekt. Warto eksperymentować.
Do czego gorąco zachęcam :)
Świetne przypomnienie pewnych obowiązujących zasad w kompozycji obrazu. Bardzo przyjemnie się czyta. Dzięki!