Dnia 25 października 2022 roku będzie można z terenu Polski obserwować zaćmienie Słońca! I to nie byle jakie, gdyż najgłębsze od 2015 roku. Dowiedz się, o której godzinie będzie miało miejsce, skąd je można oglądać, jak najlepiej obserwować i fotografować zaćmienie Słońca.
Częściowe zaćmienie Słońca w październiku 2022 – kiedy i gdzie?
Nadchodzące zaćmienie Słońca będzie co prawda tylko częściowe, ale i tak będzie spektakularne, gdyż będzie jeszcze głębsze niż to z 20 marca 2015. Pozwoli ono na bardzo ciekawe obserwacje, gdyż w zależności od miejsca, z którego będzie oglądane, możliwe będzie dostrzeżenie naszej gwiazdy zasłoniętej niemal w połowie przez Księżyc lub minimalnie w 32% (w 2015 wahało się to między 4% a 16%). To sprawia, że nawet najmniej uprzywilejowane lokalizacje dadzą szanse na cieszenie się niemal pełnią wrażeń. Pamiętam, że w 2015 roku w Poznaniu udały się naprawdę ekscytujące obserwacje, stąd tym bardziej nie mogę doczekać się kolejnego zjawiska.
Zaćmienie Słońca z 20 marca 2015 roku. / fot. Jacek Halicki na licencji Creative Commons
Poprzednie zaćmienie Słońca widoczne z Polski miało miejsce 10 czerwca 2021 roku, ale było bardzo płytkie (choć i to wspominam bardzo miło). Na całkowite zaćmienie, które będzie można obserwować z naszego kraju będzie trzeba jednak sporo poczekać – aż do przyszłego stulecia (dokładnie do 7 października 2135 roku). Na pocieszenie dodam, że to, którego spodziewamy się już niebawem, nie będzie całkowite na żadnym obszarze Ziemi – wszyscy po równo dostaną szansę obserwowania częściowego zaćmienia.
Częściowe zaćmienie 25 października 2022 roku będzie można obserwować na całym obszarze Polski, lecz najbardziej uprzywilejowani będą mieszkańcy północno-wschodniej Polski. Na całym terenie rozpocznie się ono w podobnym czasie tuż po 11:00 (dla Warszawy będzie to przykładowo 11:13). Maksimum uzyska ok. 12:15, a III kontakt nastąpi ok. 13:25. Są to przybliżone godziny, konkretnych czasów dla poszczególnych lokalizacji należy poszukać w symulacjach astronomicznych – w szczególności jeśli zamierzasz fotografować bądź filmować to zjawisko (dostępnye są przykładowo na stronie NASA).
Całkowite zaćmienie Słońca
Jak obserwować zaćmienie Słońca?
Uwaga! Przede wszystkim tę część artykułu muszę rozpocząć od odpowiednich ostrzeżeń. Nierozważne obserwowanie zaćmienia Słońca, np. poprzez niezabezpieczoną filtrem lornetkę, lunetę czy teleskop, może doprowadzić do poważnych uszkodzeń wzroku czy nawet jego utraty. W sieci często można natrafić na pomysły, aby oglądać zaćmienie przez płytę CD, dyskietkę, film światłoczuły czy opalone szkło, ale tych odradzam, gdyż te metody nie blokują wszystkich szkodliwych dla wzroku rodzajów promieniowania. Istnieją bezpieczniejsze i równie proste oraz tanie metody.
Metoda, którą odradzamy – oglądanie zaćmienia przez opalone szkło. / na licencji Creative Commons
Bezpośrednie obserwacje zaćmienia Słońca
Aby oglądać zaćmienie Słońca bezpiecznie i wygodnie wystarczy spojrzeć na nie przez kawałek folii ND-5 bądź odpowiednio mocne szkło spawalnicze (DIN 10 i więcej). Ta druga metoda jest raczej z gatunku alternatywnych, choć wciąż bezpiecznych, stąd lepiej skupić się na folii ND-5. W szczególności, iż ta daje dużo lepsze efekty niż przy szkle spawalniczym.
Obserwacje zaćmienia za pomocą lornetek, lunet i teleskopów
Obserwacje metodą rzutowania
Ta metoda polega na projekcji obrazu Słońca przez instrument optyczny na kawałku kartki bądź kartonu. Do jej wykonania wystarczy zatem lornetka, luneta bądź teleskop zamontowane najlepiej na statywie (dla zapewnienia stabilnego obrazu Słońca). Minusem tej techniki jest to, że sprzęt bez założonych filtrów mocno się nagrzewa. Przy obserwacji przekraczającej kilka minut tańsze modele lornetek mogą nawet ulec trwałemu uszkodzeniu. Konieczne jest zatem robienie sobie przerw, aby sprzęt się ochłodził. Zaletą metody rzutowania jest natomiast możliwość współuczestnictwa grupy osób przy posiadaniu tylko pojedynczego instrumentu optycznego.
Jeśli chcesz jednak skorzystać z tej metody i tak zachęcam do zastosowania folii ND-5. Wtedy nie będziesz narażać swojego sprzętu i zdecydowanie podniesiesz komfort obserwacji.
Obserwacje przez sprzęt optyczny
Aby móc patrzeć przez lornetkę, lunetę bądź teleskop na Słońce zamocuj na nich filtr ND-5. Pamiętaj, aby stosować ją na każdym z okularów, aby odruchowo nie otworzyć oka spoglądającego w nieuzbrojone szkło, co mogłoby doprowadzić do uszkodzenia wzroku. Zresztą w przypadku lornetek da to po prostu bardziej komfortowe obserwacje – wszak zostały stworzone do obuocznych obserwacji. Jeśli korzystasz z lunety czy z lornetki przy takich obserwacjach korzystne będzie użycie statywu. Niektóre modele lornetek posiadają gwinty statywowe, a inne możesz zamontować za pomocą specjalnych adapterów.
Poniżej znajdziesz kilka ciekawych modeli lornetek, które sprawdzą się podczas obserwacji zaćmienia. Więcej na ich temat przeczytasz w artykule Lornetki astronomiczne – którą wybrać i jak obserwować nocne niebo.
Jak fotografować zaćmienie Słońca?
Podobnie jak w przypadku obserwacji tak przy fotografowaniu należy unikać nakierowywania nieuzbrojonego sprzętu na tarczę Słońca. Pomijając, że nie da się wykonać odpowiedniej ekspozycji naszej gwiazdy bez zastosowania filtrów, to taka praktyka niechybnie uszkodziłaby sprzęt. Poniżej znajdziesz krótką listę, w co warto wyposażyć się, chcąc spróbować uchwycić zbliżające się częściowe zaćmienie Słońca.
- Aparat: właściwie każdy aparat z manualnymi ustawieniami ekspozycji i wymienną optyką (tak, aby móc podłączyć do niego odpowiedni obiektyw). Wyjątkiem są tzw. superzoomy, takie jak np. Nikon P1000, które dają ogromne przybliżenia.
- Obiektyw: teleobiektyw – im dłuższy, tym lepiej. Jeśli masz do dyspozycji tylko krótkie tele, to możesz po prostu próbować kadrować foto (tutaj z pomocą przyjdą aparaty z dużymi matrycami). Taka fotografia może nie będzie profesjonalna, ale wciąż może dać wiele satysfakcji i będzie świetną pamiątką z obserwacji zaćmienia. Warto skorzystać ze stabilizacji obrazu, bo utrzymanie w kadrze tarczy Słonecznej przy korzystaniu z długich tele wcale nie jest takie proste. Krótsze ogniskowe mogą być ciekawe, gdy zechcesz się pokusić o ukazanie zaćmienia w odniesieniu do architektury (np. Słońce na tle wieży) czy krajobrazu.
- Telekonwerter: to akcesorium pozwala na wydłużenie ogniskowej danego teleobiektywu, czyli wykonanie jeszcze większego zbliżenia na Słońce.
- Statyw fotograficzny: pozwoli precyzyjnie wycelować obiektyw w Słońce. Najlepiej byłoby jeszcze zastosować głowicę z trackerem słonecznym, który automatycznie śledziłby naszą gwiazdą na niebie, ale początkujący poradzą sobie z ręcznym ustawianiem sprzętu.
- Filtr zaćmieniowy: bez niego – ani rusz! Filtr przeciwsłoneczny zablokuje szkodliwe promieniowanie, uratuje sprzęt i umożliwi w ogóle poprawne ekspozycje. Można także zastosować odpowiednio dociętą i bezpiecznie zamocowaną folię słoneczną ND-5, o której była już mowa w artykule.
Tak więc teraz wystarczy już tylko oczekiwać momentu zaćmienia i… trzymać kciuki za dobrą pogodę! Daj znać w komentarzach, z jakiej części Polski będziesz obserwować to zjawisko, czy zamierzasz je fotografować i z jakiego sprzętu będziesz korzystać podczas obserwacji.
