Filtry do obiektywu to rzecz, jaką na wyposażeniu ma prawie każdy fotografujący. Zwłaszcza popularne są filtry, które mają wprowadzić na zdjęciu zamierzony efekt. Dwie najpopularniejsze szkoły opierają się o geometrię – do wyboru mamy albo wkładane kwadratowe filtry płytkowe, albo nakręcane filtry kołowe. Przeczytaj i sprawdź, jakie są różnice w ich użytkowaniu.
Filtry do obiektywów zasadniczo dzielmy na dwa podstawowe rodzaje. Pierwszym z nich są filtry ochronne. Jak sama nazwa wskazuje mają one na celu zabezpieczenie przedniej soczewki przed wszelkimi uszkodzeniami mechanicznymi. Do filtrów ochronnych zaliczamy wszelkiego rodzaju nakręcane na przednią soczewkę filtry UV, ale nimi dziś nie będziemy się zajmować.
Filtry efektowe, wkręcane w obiektyw, mogą być tak skonstruowane, że soczewka ma możliwość swobodnego obracania się. Pozwala to kontrolować wpływ danego efektu i korygować na bieżąco jego oddziaływanie na obraz. Zjawisko to jest najwygodniejsze i najbardziej widoczne w przypadku korzystania z filtrów polaryzacyjnych i filtrów szarych o zmiennej przepuszczalności. Filtr polaryzacyjny to chyba najpopularniejszy rodzaj filtra, bez którego pracy nie wyobrażają sobie na przykład fotografowie krajobrazów. W naszym artykule Filtr polaryzacyjny – recepta na udane wakacyjne zdjęcia pokazaliśmy, w jaki sposób można wykorzystać jego możliwości. Jest on absolutnym „must have” na wyposażeniu każdej torby fotograficznej.
Na podobnej zasadzie działa filtr szary o zmiennej gęstości – obracając nim regulujemy, jak duża ilość światła zostanie „odcięta” zanim trafi do matrycy. Pozwala nam to korzystać z jednego akcesorium zamiast noszenia ze sobą zestawu osobnych filtrów. Pamiętać należy, że w większości są to tzw. Fadery (dwa odwrotnie zestawione ze sobą filtry polaryzacyjne. Zmieniając położenie jednego z nich, modyfikujemy stopień przepuszczalności światła przez układ, w związku z czym może pojawić się niekorzystne wizualnie zjawisko „krzyża” (występowanie pasów obrazu, gdzie w jednych będzie, a w innych nie będzie widoczna polaryzacja). Dwie najpopularniejsze serie to Cokin Pure Harmonie oraz Hoya Variable Density, dostępne w rozmiarach od 52 mm do 82 mm.
Zmienny filtr szary wraz z efektem jaki powoduje przy stopniowym obróceniu pierścienia
Efekt krzyża który może wystąpić przy obiektywach ultraszerokokątnych
W przypadku filtrów efektowych podstawową różnicę stanowi sposób montażu. Filtry kołowe są zazwyczaj podwójnie gwintowane, wiec po dobraniu średnicy filtra zgodnym ze średnicą opisaną poprzez symbol Ø, na obiektywie możemy go po prostu wkręcić. Na niego możemy nakręcić kolejny, i kolejny, i kolejny… aż skończymy na dekielku zabezpieczającym przy transporcie. Rozwiązanie wygodne, ale im grubość metalowego obramowania filtra jest większa, tym ryzyko pojawienia się dodatkowo efektu winietowania (zaciemnienia w rogach kadru) wzrasta. W przypadku korzystania z obiektywów ultra-szerokokątnych zalecane jest dobieranie kołowych filtrów typu Slim o bardzo cienkiej oprawce.
Zastosowanie kilku nakręconych na siebie filtrów kołowych może doprowadzić do znacznego winietowania
Filtry kwadratowe w przypadku montażu wymagają od nas użycia dwóch dodatkowych akcesoriów: uchwytu na filtry (tzw. holdera), który musimy zamontować do odpowiedniego adaptera Ø, a następnie całość możemy zamontować bezpośrednio do obiektywu. Zazwyczaj możemy kupić holder i adapater jako zestaw na start, a później, w zależności od posiadanych obiektywów, dokupić odpowiednie adaptery o potrzebnych średnicach. Schemat działania systemu widzimy na poniższej grafice:
To rozwiązanie ma kilka podstawowych zalet:
- jeden filtr możemy stosować do wielu obiektywów dzięki różnym redukcjom, które są „wklikiwane” w uchwyt. Dzięki jednemu zestawowi Cokin H3HO-25 jesteśmy w stanie wykorzystać możliwości długiego naświetlania dla wielu obiektywów. Owszem – w systemie kołowym jest też takie rozwiązanie, ale przy za mocnym dokręceniu gwinty często potrafią się „zgrzać”, przez co o szybkiej i bezproblemowej wymianie filtra nie ma mowy.
- w przypadku najpopularniejszego systemu Cokin M (kiedyś Cokin P), wielkość filtrów i holder pozwalają stosować do 3 filtrów na raz, dla obiektywów o Ø nie większym niż 77 mm i kącie widzenia nie wyższym niż 110º. Czyli spokojnie możecie fotografować za ich pomocą obiektywami, które mają nie mniej niż 17 mm dla ekwiwalentu pełnej klatki. Dla osób o większych i szerszych potrzebach powstał system Cokin L (kiedyś Cokin Z), którego filtry mają wielkość 100×100 mm.
- Jeżeli chodzi o zastosowanie filtry kwadratowe są zdecydowanie wygodniejsze, jeżeli korzystamy z filtrów połówkowych. Dzięki uchwytowi nie jesteśmy ograniczeni linią podziału gradacji filtra, która w filtrach kołowych wypada dokładnie na środku – możemy ustawić kadr niekonieczne tak, aby horyzont był dokładnie na środku, chcąc wykorzystać jak najlepiej właściwości filtra.
W samym naszym sklepie wszelkich filtrów do wyboru jest grubo ponad 800 rodzajów, więc jest w czym wybierać. Świadomie nie poruszyłem tematów filtrów podczerwonych, close-up czy konwersyjnych tak, abyś był w stanie łatwiej odpowiedzieć sobie na to geometryczne pytanie – kwadratura koła czy okrążanie czworoboku?
