Praca na profesjonalnym planie filmowym, cz II. Kto jest kim na planie zdjęciowym?

W poprzednim artykule z tej serii opowiedziałem o swoich początkach w branży filmowej i o tym, jakie cechy powinien mieć w mojej opinii przydatny pracownik na planie zdjęciowym. Dziś opowiem trochę więcej o strukturze pracy na planie, dostępnych rolach oraz zadaniach poszczególnych pionów.

PRACA NA PROFESJONALNYM PLANIE FILMOWYM – CZ. I: CZEGO SIĘ SPODZIEWAĆ I OD CZEGO ZACZĄĆ?

Czym jest plan filmowy?

Na początek warto zdefiniować plan filmowy, gdyż pojęcie to jest dość szerokie i może być nieco mylące. Pierwsze skojarzenie to duża, wieloosobowa produkcja, ale pojawia się pytanie: czy praca realizowana w kilkuosobowym zespole nie jest już planem? A co z jednoosobową produkcją? W mojej ocenie trafną definicją planu filmowego jest każde nagranie, które odbywa się w zaaranżowanych warunkach. Oczywiście im większy plan zdjęciowy, tym więcej zaangażowanych osób i inne role, jakie te osoby przyjmują.  Z tego względu podczas większych produkcji istnieje podział na piony, z których każdy zajmuje się konkretnymi zadaniami. Taki podział pracy pozwala każdemu skupić się na swojej działce i w efekcie uzyskać jak najlepszy rezultat końcowy. W mniejszych produkcjach niektóre role mogą się przeplatać, często jest też tak, że jedna osoba zajmuje się kilkoma zadaniami.

Pion Produkcyjny

Tutaj wszystko się zaczyna. Producent ustala ramowy plan działania, zajmuje się organizacją, logistyką, planowaniem dni zdjęciowych i ustaleniem, co będzie potrzebne do wykonania zadania. Kierownik produkcji często ma pod sobą asystenta odciążającego go od mniej odpowiedzialnych zadań. Często producenci są też odpowiedzialni za kontakt z klientem końcowym (w przypadku np. reklam), określaniem budżetu, wyborem osób do współpracy przy projekcie, itp. Na mniejszych planach zdjęciowych bardzo często role produkcyjne leżą w dużej mierze na barkach reżysera – jako głównodowodzący jest on również odpowiedzialny za zorganizowanie planu.

Pion Reżyserski

Reżyser to najważniejszy człowiek na planie. To w jego głowie powstaje wizja projektu i to on podejmuje najtrudniejsze decyzje na każdym etapie produkcji. Podczas pracy musi zwracać uwagę zarówno na pracę aktorów, jak i ruch kamery, kompozycję kadru, oświetlenie, itp. Bardzo często reżyser uczestniczy w pracach od samego początku – ustala plany z producentem podczas preprodukcji, nadzoruje plan, a po zdjęciach współpracuje z montażystą i kolorystą przy edycji filmu. Jak wspomniałem wyżej może on też przejmować pewne role produkcyjne w mniejszych projektach, często zdarza się też, że reżyser jest jednocześnie operatorem – takie połączenie daje mu pełną kontrolę nad efektem końcowym. Takie kompleksowe podejście wymaga jednak ogromnej koncentracji, dlatego przy większych budżetach reżyserowie wolą zatrudniać operatorów, by móc skupić się na innych aspektach swojej pracy.

Z DZIENNIKA REŻYSERA – WSKAZÓWKI DLA POCZĄTKUJĄCYCH REŻYSERÓW

Pion Operatorski

Operator kamery to osoba, która odpowiada za warstwę wizualną produkcji. W zależności od budżetu pion operatorski może składać się z kilku osób lub wszystkie zadania może wziąć na siebie jeden człowiek. Najczęściej operator obsługuje kamerę, a w pogotowiu ma asystenta, odpowiedzialnego za wszystkie zadania dodatkowe: wymianę obiektywów, przestawienie kamery i przygotowanie jej do następnego ujęcia, wymiany baterii i kart pamięci, itp. Często na mniejszych planach asystent jest jednocześnie osobą odpowiedzialną za ostrzenie, czyli pilnowanie, by obraz był ostry podczas całego ujęcia. Operator ściśle współpracuje z pionem oświetleniowym budując razem z reżyserem koncepcję wizualną kadru. Tak jak w przypadku innych pionów w zależności od budżetu i liczby zaangażowanych osób operator może być jednocześnie oświetleniowcem lub mieć pod sobą kilkunastoosobowy zespół, składający się z osoby odpowiedzialnej za obsługę kamery (tzw. Szwenkier), ostrzyciela, asystenta operatora, mistrza oświetlenia wraz z ekipą oświetleniową, a nawet osoby odpowiedzialnej za poprawne zgrywanie materiału.

Pion Oświetleniowy

W tym pionie pierwsze skrzypce gra mistrz oświetlenia. Jest to kierownik zespołu nadzorujący ustawienie i rodzaj światła w danym ujęciu. Podlega on bezpośrednio operatorowi, wraz z nim ustalając koncepcję wizualną. W zależności od planu ustawieniem światła mogą zajmować się dyżurni planu (czyli osoby odpowiedzialne za wszelkie zadania „fizyczne”) , oświetleniowcy lub w przypadku mniejszych produkcji sam mistrz oświetlenia. Praca w tym pionie wymaga zwykle sporej siły fizycznej (sprzęt jest dość ciężki i często trzeba go przestawiać), mile widziane jest też doświadczenie z elektrycznością. Jest to również najczęściej ekipa, która jako pierwsza musi stawić się na planie, i która jako ostatnia z niego schodzi – rozstawianie i składanie sprzętu oświetleniowego bywa naprawdę czasochłonne.

Pion Charakteryzacji/Make Up

Niezmiernie istotnym elementem każdej produkcji jest charakteryzatorka/make-upistka. Zajmuje się ona przygotowaniem aktorów i statystów do wystąpienia w ujęciu. Na planach, na których najczęściej pracuję, zajmuje się tym jedna osoba – współpracuje z reżyserem od wyboru ubrań, przez dopasowanie stylizacji po make up. Zawsze też jest w pogotowiu, by sprawdzać na bieżąco czy wszystko jest w porządku i wprowadzać ewentualne poprawki. Przy większych produkcjach zaangażowanych jest odpowiednio więcej osób, a role charakteryzacji i make-upu są rozdzielone.

Pion Dźwiękowy

Niezmiernie istotnym uczestnikiem planu zdjęciowego jest dźwiękowiec, czyli osoba odpowiedzialna za zarejestrowanie na planie audio. Wśród zadań wymienić można: umieszczenie mikrofonów na planie (w tym mikrofonów krawatowych bezpośrednio na aktorów), podłączenie i sprawdzenie synchronizacji urządzenia rejestrującego dźwięk z kamerą, monitorowanie poziomów dźwięku, sprawdzanie czy dźwięki otoczenia nie ingerują w nagranie. Bardzo często dźwiękowiec po ujęciu nagrywa dodatkowe dźwięki „na sucho”, czyli bez pracy kamery – tak aby w postprodukcji mieć dodatkowe pole do manewru.

Pion Scenograficzny

Scenograf jest osobą odpowiedzialną za wszystkie rzeczy pojawiające się w kadrze (poza aktorami). To on wraz z reżyserem wybiera lokacje oraz przygotowuje je tak, by pasowały do wizji reżysera. Często też jest on odpowiedzialny za tzw. Propsy, czyli rekwizyty używane w ujęciach – mogą to być specyficzne elementy scenografii lub też przedmioty, których używać będą aktorzy. Bardzo często produkcja stawia przed nimi też nietypowe konstrukcyjne zadania – w swojej karierze widziałem już takie wynalazki, jak np. prysznic z pomarańczy aktywowany wisząca lianą ?

Fotosiści/Making Of

Jak można się domyślić są to osoby odpowiedzialne za relację z planu – w formie reportażu zdjęciowego lub video. Takie materiały służą potem do promocji zarówno projektu, jak i studia tworzącego daną realizację. Są też bardzo fajnym źródłem wiedzy – regularnie przeglądam zdjęcia z różnych planów podglądając rozwiązania, a making-ofy filmów z Hollywood (np. twórczości Christophera Nolana) są dla mnie największym motywatorem do dalszego rozwoju.

Euro Styl – Ekspresja – realizacja Dawid Napierała, G58

Podsumowując na planie możemy spotkać naprawdę niesamowitych i ciekawych ludzi zajmujących się przeróżnymi rzeczami. W swojej krótkiej karierze miałem okazję poznać bardzo wiele osób z różnych życiowych dróg i jeśli miałbym wskazać jedną rzecz, która jest w tym wszystkim najpiękniejsza, to kolektywne tworzenie wraz z nimi nowych rzeczy. Jak widać dróg na plan zdjęciowy jest wiele, dlatego jeśli chcesz się na nim znaleźć, zastanów się, w którym pionie odnalazłbyś się najlepiej. Trzymam kciuki!

PORADY Z PLANU FILMOWEGO, CZ.1: CO ZROBIĆ, BY TWOJE UJĘCIA FILMOWE WYGLĄDAŁY PROFESJONALNIE?

PORADY Z PLANU FILMOWEGO, CZ.2: CO ZROBIĆ, BY TWOJE UJĘCIA FILMOWE WYGLĄDAŁY PROFESJONALNIE?

PORADY Z PLANU FILMOWEGO, CZ.3: CO ZROBIĆ, BY TWOJE UJĘCIA FILMOWE WYGLĄDAŁY PROFESJONALNIE?