Bez światła nie ma obrazu – jest to niezaprzeczalny fakt. Oświetlenie jest niezbędnym elementem zarówno fotografii, jak i filmu. Jednakże filmowanie jest bardzo złożonym procesem, w którym wiele składowych musi razem współgrać tak, by stworzyć finalny obraz. Ustawienia aparatu, ruch kamery, kadrowanie, ostrość – to tylko niektóre z zadań, jakie czekają na początkujących filmowców na drodze do stworzenia ujęcia. Przy takiej ilości zadań łatwo zapomnieć o sprawach najważniejszych – zwłaszcza, że nie zawsze są one oczywiste.
Wielu początkujących filmowców skupia się na technicznych nowinkach nie zdając sobie sprawy, jak istotnym elementem tej układanki jest oświetlenie. Inwestują duże pieniądze w nowoczesne aparaty czy kamery z niezawodnym autofokusem, stabilizacją matrycy i niskim szumem na wysokich czułościach, zapominając o potrzebie zapewnienia sobie odpowiedniej ilości światła. Nie twierdzę, że funkcjonalności te są zbędne, ale jeśli nie zatroszczymy się o odpowiednie oświetlenie naszych kadrów to nawet najlepszy sprzęt nie da nam profesjonalnych rezultatów.
Oświetlenie trzypunktowe
Podstawy oświetlenia filmowego
W tym pierwszym odcinku serii dotyczącej oświetlenia przejdziemy od razu do praktyki, czyli oświetlenia postaci w ustawieniu wywiadowym czy też dokumentalnym. Oglądając filmy w Internecie bardzo łatwo zauważyć różnice między dobrze przygotowanym i przemyślanym ustawieniem światła do wywiadu czy vloga, a nagranym telefonem, niedoświetlonym kadrem na tle jednolitej ściany. Jeśli chcemy być odbierani przez widza jako profesjonaliści, warto zadbać o profesjonalne warunki do nagrania materiału. Temat ten pojawia się bardzo często w pytaniach klientów, którzy zainspirowani wzrastającą popularnością filmów w Internecie szukają rozwiązań, które zapewnią im profesjonalne rezultaty. Warto jednak znać teorię, by wiedzieć, jak posługiwać się zakupionym sprzętem i uzyskać z jego pomocą jak najlepszą jakość.
Oświetlenie trzypunktowe – schemat
Teoria oświetlenia filmowego w praktyce
Podstawowa teoria oświetlenia obiektu w kadrze zakłada 3 źródła oświetlenia – stąd nazwa Three Point Lighting (nie spotkałem się z oficjalnym polskim odpowiednikiem, ale możemy użyć tutaj zamiennie nazwy „oświetlenie trzypunktowe”). Każde ze świateł spełnia inną rolę, ale wspólnie dopełniają się, tworząc „poprawnie” oświetlony kadr. Aby lepiej zobrazować teorię, przygotowałem krótki film pokazujący elementy składowe tego sposobu oświetlenia. Lampy których użyłem to ledowe Rotolight NEO, dające bardzo fajne, miękkie światło, bez potrzeby użycia dodatkowych modyfikatorów, tak więc miałem ułatwione zadanie. Poniższe wytyczne nie są sztywnymi regułami – można dowolnie modyfikować ten koncept tak, aby osiągnąć pożądany przez siebie efekt. Niemniej jednak na początku swojej przygody z filmowaniem polecam wypróbowanie sprawdzonych i wymyślonych przez mądrzejszych od nas metod – tak, by zdobyte doświadczenie wykorzystać w przyszłości przy bardziej kreatywnym podejściu do oświetlenia kadru.
Wg teorii Three Point Lighting światło padające na obiekt dzielimy na:
Światło kluczowe (rysujące) – jest to główne światło padające na obiekt – jego charakterystyka i położenie mają największy wpływ na wygląd kadru. Najczęściej światło kluczowe umieszcza się po jednej stronie kamery, tak aby oświetlało obiekt z boku. Jak sama nazwa wskazuje, światło to „rysuje” nasz obiekt w kadrze.
Światło kluczowe
Światło wypełniające – jak sama nazwa wskazuje jest to światło, które wypełnia „luki” światła rysującego. Przy jednostronnym oświetleniu powstają cienie na nieoświetlonej części obiektu i zadaniem tego światła jest je zrównoważyć. Z tego powodu światło to jest stawiane po drugiej stronie kamery. Najczęściej wypełnienie jest słabsze od światła kluczowego – w przypadku jednakowego ustawienia i mocy oświetlenie byłoby „płaskie” – jak np. w telewizyjnych wiadomościach. Zastosowanie różnicy mocy światła kluczowego i wypełniającego daje nam ciekawszy efekt.
Światło wypełniające
Światło kontrowe – światło umieszczone za obiektem. Jego głównym zadaniem jest odcięcie go od tła. Najczęściej ustawiane jest po stronie światła (kluczowego) nad postacią, tak aby rysowało ono kontur obiektu. Dzięki temu jesteśmy w stanie stworzyć w kadrze wrażenie głębi i tło nie „zlewa” się nam z postacią.
Światło kontrowe
Opcjonalnym czwartym światłem jest oświetlenie tła. Tutaj opcji jest naprawdę dużo i sprawdzi się zarówno lampka biurowa, lampki ozdobne, ale też np. ekran laptopa wyświetlający dany kolor – możliwości są niegraniczone. Światło to stosujemy, by dodać w kadrze interesujących elementów w tle i stworzyć jeszcze silniejsze wrażenie głębi kadru.
Eksperymentuj!
Pytaniem, które na pewno może się pojawić jest to, czy zawsze potrzebujemy 3 źródeł światła. Nie ma co ukrywać – jest to dość kosztowna inwestycja, a dodatkowo dochodzi problem z mobilnością. Gdy korzystamy z gotowych zestawów – jak Rotolight NEO – zestaw 3 lamp (małe lampy zasilane bateriami, zestaw wyposażony w walizkę transportową i statywy) – to problem mobilności odchodzi. W innym wypadku dźwiganie ze sobą statywów oświetleniowych, rozstawianie softboxów i szukanie zasilania może być pracochłonne, czasochłonne, a nawet z uwagi na lokalizację całkowicie niemożliwe. Na szczęście można osiągać profesjonalne rezultaty również bez użycia drogiego sprzętu. Warto rozejrzeć się w miejscu, w którym planujemy kręcić, ocenić światło zastane i zastanowić się, jak ustawić kadr, by wykorzystać je do oświetlenia obiektu. Jednym ze źródeł światła może być np. okno z wpadającym słońcem – ustawienie obiektu pod odpowiednim kątem daje nam darmowe światło kluczowe. Światło wypełniające też nie musi być samodzielnym źródłem światła – możemy zastąpić je blendą odbijającą światło kluczowe. „Kontrą” może być lampa sufitowa, ustawiona na szafie lampka nocna, a nawet latarka. Możliwości są nieograniczone, a ilość konfiguracji zależy tylko i wyłącznie od naszej kreatywności.
Zachęcam do eksperymentowania ze światłem – gwarantuję, że w niedługim czasie Wasze produkcje będą wyglądały dużo lepiej.
Jeżeli temat Cię zainteresował – zapraszam do innych artykułów poruszających pokrewne tematy:
